skala Glasgow

 

Co to jest skala Glasgow?

Skala Glasgow (GCS od ang. Glasgow Coma Scale, skala śpiączki Glasgow) to narzędzie stosowane w medycynie, w celu oceny poziomu przytomności. Zaprojektowali ja dwaj neurochirurdzy: Brian Jennet i Graham Teasdale z Departamentu Neurochirurgii szkockiego Uniwersytetu w Glasgow.

GCS po raz pierwszy zaprezentowano w 1974 roku w czasopiśmie Lancet. Szybko okazało się, że narzędzie jest funkcjonalne i bardzo potrzebne. Jego prostota sprawiła, że szybko stało się najpowszechniej używaną skalą medyczną na świecie.

Skala Glasgow powstała jako narzędzie kliniczne do oceny stanu świadomości chorych po urazach mózgu. Dziś wykorzystuje się ją zarówno w medycynie ratunkowej do oceny poziomu przytomności pacjenta po urazie głowy, jak i śledzenia zmian poziomu świadomości pacjentów w trakcie leczenia.

Narzędzie oceniania odpowiedź wzrokową, słowną i ruchową, na podstawie trzech parametrów: otwieranie oczu, kontakt słowny, reakcja ruchowa. Skala Glasgow może być stosowana u dzieci, które dobrze mówią (od mniej więcej 4. roku życia). U młodszych pacjentów stosuje się pediatryczną skalę Glasgow. Ona również składa się z trzech elementów. Oceniana są odpowiedź wzrokowa, słowna i ruchowa.

2. Punktacja skali Glasgow

Skala Glasgow w ocenie stanu pacjenta bierze pod uwagę otwieranie oczu, kontakt słowny oraz reakcję ruchową. Każdy parametr oceniany jest w skali od 1 do 5, przy czym uwzględnia się najlepszą uzyskaną odpowiedź w każdej kategorii. Wyniki są sumowane.

Jak wygląda punktacja w Glasgow skali? Ocenie podlega:

1.Otwieranie oczu:

·        - bez bodźca (spontaniczne) - 4 punkty

·        - na polecenie, po wypowiedzeniu bądź wykrzyczeniu go (na dźwięk) - 3 punkty

·        - na bodźce bólowe, na ucisk płytki paznokciowej, mięśnia czworobocznego lub wcięcia nadoczodołowego (na ucisk) - 2 punkty

·        - pacjent nie otwiera oczu, przy braku czynników utrudniających - 1 punkt.

2.Kontakt słowny:

·         -odpowiedź logiczna, pacjent prawidłowo podaje imię, miejsce i datę (jest zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby) - 5 punktów

·        - odpowiedź splątana (pacjent jest zdezorientowany, ale prawidłowo się komunikuje) - 4 punkty

·         -odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk (pojawiają się pojedyncze i zrozumiałe słowa) - 3 punkty

·         -niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie (pojawia się wyłącznie stękanie) - 2 punkty

·         -bez reakcji – 1 punkt.

3.Reakcja ruchowa:

·         -spełnianie ruchowych poleceń (słownych, migowych) - 6 punktów

·         -ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy (unosi dłoń nad obojczyk przy bodźcu na głowie lub karku) - 5 punktów

·        - reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego (gwałtownie zgina kończyny w łokciu, cechy głównie prawidłowe) - 4 punkty

·         -patologiczna reakcja zgięciowa, odkorowanie (pacjent zgina kończyny w łokciu, cechy wyraźnie nieprawidłowe) - 3 punkty

·        - patologiczna reakcja wyprostna, odmóżdżenie (pacjent prostuje kończyny w łokciu) - 2 punkty

·         -bez reakcji - 1 punkt.

Wyniki badania GCS

Korzystając ze skali Glasgow łącznie można przyznać od 3 do 15 punktów. Ważne jest, by obok całkowitego wyniku punktacji zaznaczyć punktację w poszczególnych kategoriach (wskazać, z jakich składowych powstał wynik).

Wynik GCS pozwala ocenić przytomność pacjenta. W skali Glasgow zaburzenia świadomości dzieli się na:

·         13-15 GCS - łagodne zaburzenia świadomości,

·         9-12 GCS - umiarkowane zaburzenia świadomości,

·         6-8 GCS - brak przytomności,

·         5 GCS - odkorowanie,

·         4 GCS - odmóżdżenie,

·         3 GCS - śmierć mózgu.

Skala ma pewne niedoskonałości i ograniczenia. Istnieją sytuacje, w których ocena za pomocą tego narzędzia jest utrudniona. To na przykład intubacja , afazja czy niedowład bądź porażenie. Należy pamiętać, że punktacja w skali Glasgow służy jedynie do oceny stopnia zaburzeń świadomości, nie jest zaś kryterium orzekania o śmierci mózgu.

Należy także wiedzieć, że skala Glasgow przestaje mieć przydatność kliniczną w przypadku stanu wegetatywnego czy minimalnej świadomości pacjenta. Ponadto skala jest bardzo subiektywna, co oznacza, że wynik badania zależy od badającego.

Wiąże się to z dużym odsetkiem błędnych punktacji. To dlatego narzędzie to nie powinno być używane w odosobnieniu. Trzeba mieć na uwadze, że skala śpiączki Glasgow nie została stworzona jako narzędzie prognostyczne, a poglądowe.