Algorytm płukania oka

 

PŁUKANIE OKA

Jest to zabieg leczniczy i/lub pielęgnacyjny polegający na przepłukaniu jałowymi

wodnymi roztworami worka spojówkowego, aby go oczyścić i złagodzić odczyn

tkankowy.

Cel

• Usunięcie wydzieliny spojówkowej gromadzącej się w worku spojówkowym.

• Wypłukanie (usunięcie) ciał obcych, substancji żrących.

• Zapobieganie podrażnieniu powierzchownych tkanek oka.

• Zapobieganie zapaleniu i zakażeniu tkanek oka.

Wskazania

• Ciała obce.

• Obecność wydzieliny w oku.

• Poparzenia substancjami żrącymi.

• Przygotowanie przed każdym zakraplaniem oczu i zakładaniem maści celem

wzmocnienia ich działania.

• Profilaktyka zakażeń.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na składniki preparatu.

Obowiązujące zasady

• Kierowanie strumienia płynu przy płukaniu od wewnętrznego do zewnętrznego

kąta oka.

• Używanie jałowych, niedrażniących płynów o temperaturze zbliżonej do

temperatury ciała.

• Delikatne wykonanie zabiegu.

• W przypadku dostania się do oka substancji żrących lub chemikaliów –

bezzwłoczne przystąpienie do płukania i użycie dużej ilości wody.

Struktura czynności płukania oka

I. Czynności przygotowawcze

1. Przegotowanie się osoby wykonującej zabieg:

• Zapoznanie się ze zleceniem w Indywidualnej Karcie Zleceń.

• Higieniczne mycie rąk/higieniczna dezynfekcja rąk.

2. Przygotowanie zestawu i otoczenia:

• Przygotowanie zestawu:

» naczynie jałowe do płukania (specjalny kieliszek) lub gotowy zestaw do

płukania oczu,

» gaziki jałowe,

» podkład (gumowy i płócienny) do zabezpieczenia ubrania, lignina,

» miska nerkowata,

» odwracadła jałowe do powiek (odrębne dla każdego oka), jeśli istnieje taka

konieczność,

» rękawice jednorazowe, niejałowe,

» płyn do płukania ogrzany do temperatury ciała, w zależności od zlecenia.

• Przygotowanie otoczenia:

» zapewnienie dobrego oświetlenia,

» zapewnienie ciszy i spokoju.

3. Przygotowanie pacjenta:

• Poinformowanie pacjenta o:

» konieczności usunięcia soczewek kontaktowych (jeśli je posiada),

» celu, istocie i przebiegu czynności,

» konieczności zgłaszania pielęgniarce niepokojących objawów podczas

zabiegu, np. silnego pieczenia, bólu.

• Uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu.

II. Czynności właściwe

• Ułożenie pacjenta w pozycji półsiedzącej z podparciem głowy lub leżącej

z lekkim przechyleniem głowy ku tyłowi i na bok, z głową odwróconą

w kierunku oka, które ma być płukane.

• Osłonięcie ubrania pacjenta podkładami.

• Higieniczne mycie rąk/higieniczna dezynfekcja rąk.

• Nałożenie rękawic jednorazowego użytku.

• Podanie pacjentowi miski nerkowatej do podtrzymania po stronie płukanego

oka; ustawienie jej tak, by płyn swobodnie do niej spływał.

• Uchwycenie pod opuszkę kciuka ręki niedominującej jałowego gazika oraz

położenie kciuka na dolnej powiece blisko jej brzegów.

• Powolne odciągnięcie ku dołowi dolnej powieki z równoczesnym lekkim

przyciśnięciem kciuka do kości jarzmowej.

• Położenie palca wskazującego tej samej ręki z jałowym gazikiem na górnej

powiece blisko jej brzegów z równoczesnym lekkim przyciśnięciem powieki

do górnego brzegu oczodołu oraz z odciągnięciem jej ku górze.

• Oparcie pozostałych palców o twarz pacjenta.

• Poproszenie pacjenta o skierowanie wzroku do góry.

• W przypadku sklejenia się powiek wydzieliną spojówkową nałożenie na nie

ciepłego, wilgotnego okładu, który należy zdjąć po kilku minutach.

• Uchwycenie prawą ręką naczynia przeznaczonego do płukania oka, z pakietu

jałowego, lub gotowego zestawu do płukania oczu oraz napełnienie

go podgrzanym płynem do temperatury ciała i płukanie oka z wysokości ok.

2–3 cm (nie większej niż 10 cm).

• Płukanie od wewnętrznego do zewnętrznego kąta oka.

• Oko należy płukać powoli i delikatnie, kierując strumień płynu na okolice

dolnego sklepienia oka (co uchroni przed powstaniem uszkodzeń

mechanicznych).

• Odwrócenie powieki do stanu poprzedniego.

• Osuszenie gazikiem, z ręki niedominującej, okolicy oka z nadmiaru leku,

wyrzucenie gazika.

• Osuszenie twarzy pacjenta ligniną.

·         Założenie opatrunku

III. Czynności końcowe

1. Uporządkowanie sprzętu:

» segregacja odpadów zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami i

procedurami.

Algorytm pobierania krwi na poziom ciał ketonowych

 POBIERANIE KRWI NA POZIOM CIAŁ KETONOWYCH

Głównym miejscem produkcji i wydzielania do krwi ciał ketonowych jest wątroba.

Do ciał ketonowych zalicza się trzy związki:

• kwas β–hydroksymasłowy, stanowiący 75–80% wszystkich związków

ketonowych,

• kwas acetooctowy – stanowiący 20–25%,

• aceton – poniżej 2% nie występuje w krążeniu; powstaje w wyniku

spontanicznej dekarboksylacji acetooctanu przy kontakcie z tlenem

atmosferycznym w płucach lub po oddaniu moczu.

Interpretacja wyników:

• stężenie ciał ketonowych < 0,6 mmol/l – norma,

• wartości 0,6–1,5 mmol/l, przy stężeniu glukozy > 300 mg/dl – mogą wskazywać

na pojawienie się problemów, które będą wymagały pomocy medycznej,

• wartości > 1,5 mmol/l, a stężenie glukozy we krwi > 300 mg/dl – mogą oznaczać

pojawienie się cukrzycowej kwasicy ketonowej.

Oznaczanie stężenia ciał ketonowych we krwi daje bardziej miarodajny wynik

niż badanie moczu, oznaczając bowiem związki ketonowe we krwi, można

znacznie wcześniej wykryć ich wzrastające stężenie.

Miejsca nakłucia do pobrania krwi

Opuszek palca.

Zasady obowiązujące przy oznaczaniu ciał ketonowych

• Sprawdzenie ważności i warunków przechowywania pasków testowych

(temperatura, wilgotność).

• Niestosowanie pasków po upływie terminu ważności, uszkodzonych,

zadrapanych, zgiętych, wilgotnych.

• Użycie paska testowego tylko raz.

• Przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego.

• Poinformowanie pacjenta o pomiarze, uzyskanie zgody pacjenta.

• Sprawdzenie zlecenia w Indywidualnej Karcie Zleceń Lekarskich.

• Odczytanie wyniku testu po właściwym dla próby czasie (urządzenie sygnalizuje

dźwiękiem zakończenie pomiaru).

• Niewyrzucanie igieł i pasków bezpośrednio do kosza na śmieci.

• Nieprzetrzymywanie zużytych pasków testowych z krwią i igieł do nakłuwacza

w opakowaniu razem z glukometrem.

• Udokumentowanie zabiegu w dokumentacji pacjenta.

Oznaczenia ciał ketonowych w surowicy krwi można dokonać przy użyciu

glukometru (Optimum Xido, Cardio Chec). Urządzenie to służy do pomiaru

stężenia kwasu β-hydroksymasłowego, stanowiącego największą frakcję ciał

ketonowych (pomiar ilościowy).

Struktura czynności oznaczania ciał ketonowych za pomocą glukometru

Jak w przypadku oznaczania glikemii, z wyjątkiem:

• Użycia odpowiednich pasków testowych (do oznaczania ciał ketonowych).               

• Usunięcia pierwszej kropli krwi za pomocą sterylnego gazika; delikatnego

uciśnięcia palca w celu uzyskania drugiej kropli krwi.

Algorytm pobierania krwi na poziom cholesterolu

 

Pobieranie krwi na poziom cholesterolu

Miejsca nakłucia do pobrania krwi

Opuszek palca.

Obowiązujące zasady przy oznaczaniu poziomu cholesterolu

• Sprawdzenie ważności i warunków przechowywania pasków testowych

(temperatura, wilgotność).

• Niestosowanie pasków po upływie terminu ważności.

• Dokonanie pomiarów tylko przy użyciu oryginalnych pasków.

• Użycie paska testowego tylko raz.

• Przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego.

• Poinformowanie pacjenta o pomiarze, uzyskanie zgody pacjenta.

• Sprawdzenie zlecenia w Indywidualnej Karcie Zleceń.

• Odczytanie wyniku testu po właściwym dla próby czasie (urządzenie sygnalizuje

dźwiękiem zakończenie pomiaru).

• Niewyrzucanie igieł i pasków bezpośrednio do kosza na śmieci.

• Nieprzetrzymywanie zużytych pasków testowych z krwią i igieł do nakłuwacza

w opakowaniu razem z glukometrem.

• Udokumentowanie zabiegu w dokumentacji pacjenta.

Zasada oznaczania stężenia cholesterolu polega na pomiarze intensywności

zabarwienia powłoki reakcyjnej paska testowego przy użyciu fotometru

odbiciowego (metoda reflektometryczna).

Struktura czynności oznaczania stężenia cholesterolu za pomocą

glukometru

Jak w przypadku oznaczania glikemii, z wyjątkiem:

• Użycia odpowiednich pasków testowych (do oznaczania cholesterolu).

• Usunięcia pierwszej kropli krwi za pomocą sterylnego gazika; delikatnego

uciśnięcia palca w celu uzyskania drugiej kropli krwi.

Algorytm pobierania wymazu z gardła

 POBIERANIE WYMAZU Z GARDŁA 

Wymazówka to drewniana lub ze sztucznego tworzywa pałeczka, której końcówka

pokryta jest bawełnianą watą, wiskozą bądź sztucznym włóknem. Końcówki

dodatkowo mogą być zaopatrzone w albuminę lub aktywny węgiel. Najlepsze są wymazówki z końcówkami wykonanymi z włókien poliestrowych niezawierających dodatkowych substancji, które wpływają na żywotność  drobnoustrojów. Wiele ma półpłynne podłoże transportowe, do którego wprowadza się wymazówkę po pobraniu materiału, lub poliuretanową gąbkę nasączoną płynną pożywką.

Materiał pobrany suchą wymazówką bez zabezpieczania w podłożu

transportowym należy jak najszybciej dostarczyć do pracowni mikrobiologicznej.

Cel

• Badanie bakteriologiczne (określenie antybiogramu celem ustalenia rodzaju patogenów chorobotwórczych).

• Badanie cytologiczne (ocena jakościowa i ilościowa składu plwociny).

• Badanie wirusologiczne (określenie rodzaju wirusów).

• Badanie parazytologiczne (określenie rodzaju pasożytów).

Wskazania

• Schorzenia zapalne i infekcyjne górnych i dolnych dróg oddechowych.

Schorzenia przebiegające z wysypką.

• Schorzenia infekcyjne ośrodkowego układu nerwowego.

• Schorzenia przebiegające z objawami ze strony układu sercowo-naczyniowego.

• Zakażenia okołoporodowe.

• Zakażenia wewnątrzmaciczne występujące u płodu.

• Zakażenia z objawami ze strony układu chłonnego.

• Zakażenia ze strony układu pokarmowego.

• Stany zapalne gardła i jamy ustnej.

Przeciwwskazania

• Ciężki stan chorego, brak współpracy.

• Silny odruch wymiotny.

Powikłania

• Nieprzestrzeganie zasad aseptyki może spowodować zafałszowanie wyników badania,

• Uszkodzenie śluzówki gardła,

• Sprowokowanie wymiotów.

Zalety pobierania wymazów:

• prosty, łatwy sposób pobrania materiału,

• możliwość pobrania w szpitalu i ambulatoryjnie,

• łatwe zabezpieczenie materiału,

• łatwy transport,

• możliwość dostosowania zestawu do pobieranego materiału.

Wady pobierania wymazów:

• mała ilość pobranego materiału,

• szybkie wysychanie materiału,

• mała chłonność materiału, tylko część drobnoustrojów (ok. 10%) udaje się  odzyskać bezpośrednio z wymazówki,

• mała użyteczność w identyfikacji bakterii beztlenowych.

Algorytm  pobierania  wymazu z gardła do badania

I. Czynności przygotowawcze

1. Przygotowanie się osoby wykonującej czynność:

• Odczytanie pisemnego zlecenia lekarskiego w Indywidualnej Karcie Zleceń.

• Higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk.

2. Skompletowanie zestawu:

•  jałowa, jednorazowego użytku, sucha, zapakowana jałowo  probówka z aplikatorem,
•  rękawice jednorazowe,
•  fartuch ochronny
• podkład jednorazowy 
•  roztwór 0,9% NaCl,
•  miska nerkowata-2szt
•  maska na usta jednorazowego użytku,
•  okulary ochronne,
• statyw na wymazówkę 
• kubek z wodą do przepłukania ust 
•  lignina
• pojemniki na odpady medyczne , zmieszane

3. Przygotowanie pacjenta:

• Sprawdzenie tożsamości pacjenta.

• Poinformowanie chorego o:

» celu badania i technice pobrania wymazu z gardła,

» konieczności niespożywania pokarmów i picia napojów, które mogą powodować spłukiwanie bakterii bytujących na powierzchni migdałków i błonie śluzowej gardła,

» zakazie mycia zębów przed badaniem (większość dostępnych past zawiera silne substancje antybakteryjne, które mogą niszczyć mikrobiotę gardła),

» niestosowaniu płukanek do ust i gardła oraz innych środków o miejscowym działaniu dezynfekującym, w tym tabletek do ssania.

• Uzyskanie zgody na wykonanie badania.

II. Czynności właściwe

• Pobieranie wymazu rano, na czczo, jałowym aplikatorem.

• Higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk.

• Założenie rękawic jednorazowego użytku.

• Ułożenie chorego w wygodnej pozycji – siedzącej.

• Wypłukanie jamy ustnej przegotowaną wodą – w przypadku zalegania śliny

• Osuszenie ust ligniną.

• Założenie maski ochronnej na usta i okularów.

Jałowe otworzenie wymazówki 

• Zwilżenie kwacza 0,9% NaCl.

• Obserwowanie pacjenta w trakcie wykonywanych czynności.

• Przytrzymanie języka szpatułką przy pobieraniu wymazu-jeśli pacjent nie współpracuje

• Pobieranie wymazu z tylnej ściany gardła, podniebienia, migdałków podniebiennych poprzez mocne uciśnięcie lub ruchem obrotowym; z krypt pobranie wymazu poprzez delikatne wkręcanie kwacza w głąb gardła.

• Wycofanie kwacza w sposób aseptyczny.

• Zamknięcie pojemnika bezpośrednio po pobraniu wymazu (nie dotykać).Sprawdzenie szczelności wymazówki i dokładnego zamknięcia.

• Po badaniu wypłukiwanie jamy ustnej przegotowaną wodą.

• Osuszenie ust ligniną.

III. Czynności końcowe

1. Uporządkowanie sprzętu:

» segregacja odpadów zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami i procedurami,

» opisanie pojemnika z pobranym wymazem – imię,  nazwisko , pesel chorego  data i godzina pobrania , miejsce skąd pobrano wymaz, oddział  ewentualnie kodem kreskowym identycznym jak na skierowaniu,

» dostarczenie probówki jak najszybciej do laboratorium.

2. Postępowanie z pacjentem:

» ułożenie pacjenta wygodnie w łóżku,

» poinformowanie pacjenta o terminie wyniku badania.

3. Dotyczące osoby wykonującej czynność:

» zdjęcie rękawic, fartucha 

» higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk,

» udokumentowanie zabiegu.

 

Algorytm pobierania plwociny do badań

 POBIERANIE PLWOCINY DO BADAŃ

Plwocina składa się z wydzieliny pochodzącej z drzewa oskrzelowego, ślina z

górnych dróg oddechowych i dolnych dróg oddechowych – płuc. Fizjologicznie

ilość wydzieliny jest niewielka i nie jest odkrztuszana. Ilość, jakość, skład

zmieniają się w stanach patologicznych.

Cel badania plwociny

• Badanie ogólne (gęstość, ilość, barwa, domieszki patologiczne w tym ropa,

krew, obecność pasożytów (larwy glisty ludzkiej), układanie się plwociny

w naczyniu po badaniu.

• Badanie mikrobiologiczne celem ustalenia antybiogramu przed rozpoczęciem

antybiotykoterapii.

• Badanie cytologiczne.

• Badanie w kierunku prątka gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis).

Wskazania

• Schorzenia infekcyjne i zapalne górnych i dolnych dróg oddechowych.

• Ropień płuca.

• Podejrzenie gruźlicy płuc.

• Rozstrzenie oskrzeli.

• Rak płuc.

Przeciwwskazania do pobierania plwociny

• Chory nieprzytomny.

• Trudności w odkrztuszaniu plwociny.

• Angina ropna.

• Zapalenie jamy ustnej bakteryjne i grzybicze.

Powikłania

• Kontaminacja drobnoustrojów gardła i jamy ustnej do plwociny – zafałszowany

wynik badania.

• Nieprzestrzeganie zasad aseptyki.

Struktura czynności – pobrania plwociny do badania

I. Czynności przygotowawcze

1. Przygotowanie się osoby wykonującej czynność:

• Odczytanie pisemnego zlecenia lekarskiego w Indywidualnej Karcie Zleceń.

• Higieniczne mycie i /lub dezynfekcja rąk.

2. Przygotowanie zestawu i otoczenia:

» jałowy, jednorazowego użytku suchy, zapakowany pojemnik, w przypadku

badania na prątka gruźlicy pojemnik ciemny o szerokim wlocie,

» rękawice jednorazowe, niejałowe,

» miska nerkowata,

» maska ochronna na usta (jednorazowego użytku), przyłbica, okulary

ochronne,

» lignina,

» przegotowana woda w kubku,

» parawan.

3. Przygotowanie pacjenta:

• Sprawdzenie tożsamości pacjenta.

• Poinformowanie pacjenta o:

» celu, wskazaniach i przebiegu wykonywanych czynności,

» niestosowaniu płukanek do ust i gardła oraz innych środków o miejscowym

działaniu dezynfekującym, w tym tabletek do ssania,

» niemyciu zębów pastą (większość dostępnych past zawiera silne substancje

antybakteryjne, które mogą niszczyć mikrobiotę gardła).

• Pobranie plwociny na czczo, po płukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą

(zapobiega zanieczyszczeniu materiału śliną) z głębokiego odkrztuszenia

w ilości kilku mililitrów do jałowego pojemnika jednorazowego użytku.

• Pacjentom z utrudnionym odkrztuszaniem wydzieliny wskazane jest

wykonanie inhalacji z 0,9% NaCl.

• Uzyskanie zgody na wykonanie badania.

II. Czynności właściwe

• Higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk.

• Założenie rękawic jednorazowego użytku.

• Osłonięcie łóżka parawanem.

• Ułożenie chorego w wygodnej pozycji – siedzącej.

• Wypłukanie jamy ustnej przegotowaną wodą.

• Osuszenie ust ligniną.

• Założenie maski ochronnej na usta, przyłbicy i okularów osobie wykonującej

czynność.

• Odkrztuszenie plwociny do przygotowanego pojemnika, pobrana próbka

powinna zawierać od 2 do 10 ml materiału do badań.

• Obserwowanie pacjenta w trakcie wykonywanych czynności.

• Zamknięcie pojemnika bezpośrednio po pobraniu plwociny (unikać dotykania

wnętrza pojemnika i nakrętki).

• Po badaniu wypłukiwanie jamy ustnej przegotowaną wodą.

• Osuszenie ust ligniną.

1. Pacjent samodzielny:

• Wszystkie czynności wykonuje samodzielnie po poinstruowaniu.

III. Czynności końcowe

1. Uporządkowanie sprzętu:

» segregacja odpadów zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami

i procedurami,

» odstawienie parawanu,

» opisanie pojemnika z pobraną plwociną – nazwiskiem i wiekiem pacjenta,

ewentualnie kodem kreskowym identycznym jak na skierowaniu,

» dostarczenie probówki jak najszybciej do laboratorium.

2. Postępowanie z pacjentem:

» ułożenie pacjenta wygodnie w łóżku.

3. Dotyczące osoby wykonującej czynność:

» zdjęcie rękawic,

» higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk,

» udokumentowanie zabiegu.

Zalecenia dotyczące pobrania i transportu plwociny

• Materiał powinien być adekwatny do toczącego się procesu chorobowego.

• Ilość materiału powinna być wystarczająca do wykonania badania.

• Plwocinę do badania należy dostarczyć bezpośrednio po pobraniu

w zamkniętym, transportowym pojemniku. Pozostawienie materiału

w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 godz. może powodować namnażanie się

bakterii będących bezpośrednią przyczyną infekcji – wówczas ocena ilościowa

jest niemożliwa na skutek namnażania się mikroflory i zagłuszenia wzrostu

patogenów chorobotwórczych.

• Przygotowaną próbkę można badać nie tylko mikrobiologicznie (pod kątem

bakterii i ich rodzaju), lecz również cytologicznie (ze względu na rodzaj

komórek). Dzięki badaniu cytologicznemu plwociny możliwe jest wykrycie

komórek nowotworowych.

• Plwocinę należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia przeciwbakteryjnego

i przeciwgrzybiczego; w przypadku gdy jest to niemożliwe, należy dołączyć na

czytelnie wypełnionym skierowaniu pełną informację o podawanych lekach

niezależnie od drogi ich podawania.

• W przypadku pobierania plwociny do badania w kierunku gruźlicy płuc materiał

należy pobierać przez kolejno 3–5 dni i dostarczać natychmiast do pracowni

mikrobiologicznej.

• Materiał należy oznakować imieniem i nazwiskiem pacjenta, jego wiekiem oraz

rodzajem materiału i rozpoznaniem.

• W przypadku odkrztuszania plwociny pobudzanej inhalacją należy nanieść

informację na probówce, gdyż materiał może zostać mylnie wzrokowo oceniony

i uznany za ślinę.