Organizacja kompleksowej opieki psychogeriatrycznej

Kompleksowa Opieka Geriatryczna (KOG)

Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym, jak wszyscy płyniemy przez rzekę, której imię to przemijanie? Śmierć jest nieuniknionym końcem życia, choć zdania na temat jej przewidywalności są podzielone. Niektórzy uważają, że nasze życie jest genetycznie zaprogramowane, a moment śmierci zapisany gdzieś w naszych genach.

Większość z nas obawia się śmierci i tego, co przyniosą ostatnie chwile życia. Staramy się walczyć z przeznaczeniem, jednak rzeczywistość bywa zaskakująca. Osoby prowadzące zdrowy tryb życia, unikające używek i dbające o dietę, nie zawsze żyją dłużej. Z kolei hedonistom, którzy nie stronią od używek i prowadzą mniej zdrowy tryb życia, często udaje się dożyć sędziwego wieku w dobrej kondycji. To może potwierdzać tzw. "zegarową teorię starzenia", sugerującą, że każdy z nas ma w sobie biologiczny zegar odmierzający czas życia.

Z wiekiem nasze zdolności adaptacyjne maleją. Starsi ludzie często mają trudności z wykonywaniem codziennych czynności, a zmiana otoczenia może być dla nich stresująca. Własne mieszkanie daje im poczucie bezpieczeństwa, ale nowe miejsce może wywołać zagubienie i lęk.

Starzenie się wiąże się z wieloma zmianami fizycznymi. Skóra staje się sucha, włosy siwieją, a kości ulegają odwapnieniu. Pogarsza się także słuch i wzrok. W podeszłym wieku często pojawiają się problemy stomatologiczne oraz trudności z układem moczowym.

Starsze osoby mogą cierpieć na różne choroby, takie jak cukrzyca, niewydolność krążenia czy choroby układu oddechowego. To wszystko składa się na tzw. wielochorobowość starczą. Wiele z tych schorzeń wymaga stosowania różnych leków, których interakcje mogą potęgować dolegliwości.

Zmiany fizyczne wpływają również na psychikę. Aktywność umysłowa, zainteresowania i kontakty społeczne mogą pomóc w zachowaniu sprawności intelektualnej. Indywidualne różnice są ogromne, dlatego sztywne określanie wieku starczego nie jest do końca sprawiedliwe. Dla jednych emerytura to szansa na realizację marzeń, dla innych może być przytłaczająca.

Psychika starcza często wiąże się z zawężeniem zainteresowań i obawą przed nowościami. Mimo że pamięć może się pogarszać, starsi ludzie chętnie wracają do wspomnień z przeszłości. Introwersja staje się bardziej widoczna, a poczucie izolacji społecznej może się nasilać.

Dbajmy o naszych seniorów, oferując im kompleksową opiekę geriatryczną, która uwzględnia zarówno ich potrzeby fizyczne, jak i psychiczne. Warto pamiętać, że każdy z nas starzeje się inaczej i zasługuje na wsparcie oraz zrozumienie.

Organizacja kompleksowej opieki psychogeriatrycznej

W każdym przypadku kluczowe jest ustalenie, które objawy i zachowania pacjenta wynikają z choroby, a które są efektem wpływu otoczenia. Dotyczy to zarówno pacjentów leczonych ambulatoryjnie, jak i przebywających w szpitalach. Wezwanie lekarza na wizytę domową, konsultacja w izbie przyjęć szpitala psychiatrycznego nocą (w sytuacjach, gdy trudno jest obiektywnie ocenić wywiad rodzinny) lub wezwanie psychiatry na konsultację do szpitala ogólnego mogą być podyktowane troską o stan psychiczny pacjenta, ale również próbą pozbycia się uciążliwego pacjenta z domu czy szpitala. Aby uniknąć pomyłek diagnostycznych, lekarz powinien kierować się następującymi zasadami:

-Pomimo statystyk wskazujących na częste występowanie zaburzeń psychicznych w podeszłym wieku, należy zakładać, że większość seniorów jest zdrowa psychicznie.

-U osób starszych nawet niewielkie dolegliwości mogą wynikać z poważnych zmian somatycznych.

-Z teoretycznego punktu widzenia można dyskutować, czy starość jest chorobą, jednak w praktyce lepiej przestrzegać zasady: "senectus ipsa morbus est" (starość sama w sobie jest chorobą).

-Ważne jest, aby w przypadku każdego pacjenta geriatrycznego zadać sobie pytanie, czy jesteśmy wystarczająco obiektywni i opiekuńczy. Nasza naturalna skłonność do większej troski o dzieci i młodzież może wpływać na postawę wobec osób starszych. W razie potrzeby należy korygować emocje intelektem.

Postawa wobec pacjentów z przewlekłymi, trudnymi do leczenia dolegliwościami może być dodatkowo negatywnie wzmacniana. Zdarza się, że lekarz, zamiast irytować się na siebie, że nie jest w stanie pomóc, irytuje się na pacjenta z powodu braku poprawy jego stanu. Uświadomienie sobie tego mechanizmu powinno skłaniać lekarza do zmiany postawy.

Tworzenie efektywnych form opieki psychogeriatrycznej jest niezbędne z uwagi na specyficzne potrzeby medyczne i socjoekonomiczne osób w podeszłym wieku. W wielu krajach istnieją wzorce godne naśladowania. W Polsce brakuje sprawnego systemu opieki nad pacjentem geriatrycznym. Liczba lekarzy specjalizujących się w geriatrii oraz miejsc szpitalnych na oddziałach geriatrycznych jest niewystarczająca.

W 1984 roku S. Krzymiński, psychiatra, zaproponował model opieki psychogeriatrycznej oparty na doświadczeniach brytyjskich. Proponowane rozwiązania wydają się proste i adekwatne do potrzeb. W modelu tym kluczową rolę pełni wojewódzka poradnia geriatryczna, która obejmowałaby gabinet psychogeriatryczny, klub pacjentów psychogeriatrycznych i oddział hospitalizacji domowej. Poradnia powinna ściśle współpracować z oddziałem psychogeriatrycznym w szpitalu, rejonowymi poradniami zdrowia psychicznego, ogólnymi poradniami rejonowymi, domem pomocy społecznej, a także z rodziną, sąsiadami pacjenta, organizacjami społecznymi i innymi instytucjami.

Istotne elementy tego modelu to nie tylko oddział szpitalny i poradnia, ale również oddział leczenia domowego i klub pacjentów psychogeriatrycznych, które zapewniają ważne wsparcie społeczne dla seniorów. Pobyt w szpitalu lub skierowanie do domu pomocy społecznej powinny być ostatecznymi rozwiązaniami, gdy wyczerpią się wszystkie dostępne sposoby utrzymania pacjenta w jego naturalnym środowisku rodzinnym.