Algorytm podawania basenu i kaczki

Zaspokajanie potrzeby wydalania

Wydalanie jest naturalnym procesem usuwania z organizmu zbędnych produktów przemiany materii. Zdrowy organizm w wyniku metabolizmu wytwarza składniki przyswajalne, zbędne i szkodliwe. Wydalanie stanowi o prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego i układu moczowego. Zaleganie składników szkodliwych jest niebezpieczne dla zdrowia i może prowadzić do zatrucia organizmu. Produktami przemiany materii zbędnymi

 i szkodliwymi są mocz i kał.

Zaburzenia wydalania pojawiają się najczęściej w wyniku choroby, nieprawidłowej diety, unieruchomienia, zmiany środowiska (wyjazd, pobyt w szpitalu) i starzenia się. Często największym problemem dla chorych unieruchomionych jest brak intymności w czasie załatwiania potrzeb oraz pozycja leżąca. Najczęstsze zaburzenia w wydalaniu to nietrzymanie lub zatrzymanie moczu i stolca.

Podawanie basenu i kaczki

Pacjent unieruchomiony bądź niesamodzielny jest zmuszony do korzystania z pomocy personelu i specjalnego sprzętu pomocniczego, to znaczy z:

• basenu (nazywanego też podsuwaczem) – pojemnika na wydaliny, tj. stolec i mocz (u kobiet);

• kaczki – pojemnika na mocz – męskiej lub żeńskiej

Baseny i kaczki mogą być wykonane z metalu, plastiku lub celulozy(jednorazowe).Kaczkę lub basen należy pacjentowi podać natychmiast po zasygnalizowaniu potrzeby defekacji (oddania stolca) lub mikcji (oddania moczu).

Jeśli pacjent wybrudzi się stolcem lub jeśli zajdzie konieczność podmycia, należy czynność tę wykonać zaraz po wypróżnieniu. Najlepiej by było, gdyby chory miał przy łóżku czystą kaczkę lub basen wyłącznie do własnego użytku (sprzęt kładzie się w specjalnym uchwycie łóżka lub na podnóżku).

Cele zabiegu

Pomoc choremu leżącemu w zaspokajaniu potrzeby wydalania.

Materiały i środki

• basen lub kaczka,

• papier toaletowy lub lignina,

• fartuch ,

·        rękawiczki ,

• miska z wodą, mydło i ręcznik – przybory do umycia rąk chorego,

ewentualnie do toalety pośladków,

• opcjonalnie pianka do mycia ciała lub chusteczki higieniczne,

• parawan.

Zasady

• zapewnienie choremu intymności i (jeśli to możliwe) opuszczenie

sali przez pozostałych pacjentów lub zasłonięcie łóżka parawanem;

• podanie basenu i kaczki suchych i ogrzanych – do zimnego basenu

przed podaniem wlewa się ciepłą wodę, którą po chwili należy

wylać, potem osuszyć basen;

• wyścielenie basenu ligniną w razie podawania go choremu

z odleżyną lub choremu wychudzonemu (w ten sposób

zabezpiecza się skórę chorego przed podrażnieniem i niechcianym

uszkodzeniem odleżyny, rozkrwawieniem);

• prawidłowe ułożenie chorego na basenie i podłożeniu kaczki

w taki sposób, aby nie zmoczyć pościeli;

• zabezpieczenie chorego przed wypadnięciem z łóżka;

• niestawianie basenu na podłodze! (bez znaczenia pustego

czy pełnego);

• usuwanie z sali chorych pełnego basenu;

• umieszczeniu opróżnionego  sprzętu w pojemnikach ze środkami

dezynfekcyjnymi (dezynfekcja metodą zanurzeniową w roztworze,

np.: Medicariny, Incidin Plus) lub  sprzętu z zawartością -w myjniach-dezynfektorach ;

• wywietrzeniu sali po wypróżnieniu się chorego;

·        zanotowaniu w karcie gorączkowej i karcie bilansu wodnego oddanego stolca i ilości wydalanego moczu.

Algorytm  podawania basenu

Podsuwanie basenu

1. Oceń stan chorego w zakresie samoobsługi.

2. Wykonaj czynności wstępne (przygotowawcze).

3. Podejdź do chorego, ustaw parawan i zamknij okno i drzwi.

4. Umieść basen na taborecie lub uchwycie do basenu.

5. Poproś pozostałych chorych, aby na chwilę wyszli z sali (w warunkach naturalnych).

6. Załóż fartuch i rękawiczki.

7. Obluźnij koc.

8. Podnieś pośladki chorego i zdejmij spodnie

9. Podłóż basen – w zależności od stanu pacjenta stosujemy różne

metody:

• w pozycji na plecach – pacjent ugina nogi w biodrach i kolanach,

unosi pośladki (jeśli jest osłabiony, to opiekun lewą rękę

podkłada pod lędźwie chorego i pomaga mu w ten sposób unieść

pośladki), opiekun prawą ręką podsuwa basen pod pośladki

między udami chorego;

• w pozycji na plecach z użyciem podnośnika – zalecane dla

otyłych;

• przez odwrócenie chorego na lewy bok, przyłożenie basenu do

pośladków i odwrócenie chorego na wznak – opiekun lewą ręką

przytrzymuje basen, a prawą obraca biodra chorego – zalecane

dla ciężko chorych;

• w pozycji siedzącej – opiekun sadza chorego i zabezpiecza przed

wypadnięciem z łóżka (należy podnieść wezgłowie i barierki

boczne).

Jeśli chory załatwia potrzebę w pozycji leżącej, opiekun pod część lędźwiową kręgosłupa podkłada zwinięty w rulon ręcznik lub koc, ewentualnie małą poduszkę.

10.Podaj choremu dzwonek alarmowy i pozostaw go do czasu wypróżnienia (w pracowni symuluje się podanie dzwonka).

11.Wejdź do sali, gdy pacjent zadzwoni lub gdy nie dzwoni przez 5 – 10 minut (zbyt długie leżenie na basenie może spowodować powstanie ran).

12.Po wypróżnieniu pacjent wyciera szparę pośladkową lub, jeśli nie jest w stanie zrobić tego samodzielnie, wytrzyj szparę pośladkową.

13.Wrzuć zużyty papier do basenu.

14.Wyjmij basen, przykryj przykrywką

15.Zdejmij rękawiczki i zdezynfekuj ręce.

16.Podejdź do chorego i załóż czyste rękawiczki.

17.Umyj choremu ręce lub podaj mu miskę do samodzielnego umycia rąk – jeżeli pacjent się podcierał samodzielnie.

18.Nałóż choremu spodnie od piżamy lub wyrównaj koszulę.

19.Znanym sposobem zaściel łóżko.

20.Otwórz okno i odstaw parawan.

21. Basen odnieś do łazienki lub brudownika (w pracowni znajduje się sprzęt imitujący sedes). Skontroluj zawartość basenu pod kątem ilości, barwy, np. czy jest czarny, smolisty lub ze smużkami krwi (świadczy o obecności krwi w stolcu), wodnisty (biegunka), tłuszczowy (zapalenie trzustki).

22.Włóż basen do pojemnika ze środkiem dezynfekującym.

23.Wykonaj czynności końcowe – porządkowe.

Uwaga !

Do mycia chorego po defekacji można użyć  pianki myjącej –bez konieczności mycia wodą z mydłem .Pianka zawiera substancje zapachowe, myjące i pielęgnujące.

Algorytm podawania kaczki

1. Oceń stan chorego w zakresie samoobsługi.

2. Wykonaj czynności wstępne (przygotowawcze).

3. Podejdź do chorego, ustaw parawan i zamknij okno i drzwi.

4. Umieść basen na taborecie lub uchwycie do basenu.

5. Poproś pozostałych chorych, aby na chwilę wyszli z sali (w warunkach naturalnych).

6. Załóż fartuch i rękawiczki.

7. Obluźnij koc.

8. Podnieś pośladki chorego i zdejmij spodnie

9. Podłóż kaczkę między nogami chorego – ugnij nogi chorego

w kolanach, odwiedź kolana, podłóż kaczkę, tak aby nie doszło do zmoczenia pościeli:

• u kobiet dzióbek naczynia powinien ściśle przylegać do szpary

sromowej,

• u mężczyzn prącie należy włożyć do otworu naczynia i podsunąć

je bliżej krocza.

10.Jeśli chory jest samodzielny, zostaw go samego, przed wyjściem z sali podaj mu dzwonek.

11.Wyjmij kaczkę i zatkaj jej otwór ligniną bądź korkiem (większość kaczek ma korek), skontroluj ilość i wygląd moczu (czerwony oznacza obecność krwi, niebieski albo mętny, cuchnący – infekcję), wszelkie nieprawidłowości zgłoś pielęgniarce lub lekarzowi.

15.Zdejmij rękawiczki i zdezynfekuj ręce.

16.Podejdź do chorego i załóż czyste rękawiczki.

17.Umyj choremu ręce lub podaj mu miskę do samodzielnego umycia rąk .

18.Nałóż choremu spodnie od piżamy lub wyrównaj koszulę.

19.Znanym sposobem zaściel łóżko.

20.Otwórz okno i odstaw parawan.

21. Kaczkę  odnieś do łazienki lub brudownika (w pracowni znajduje się sprzęt imitujący sedes).

22.Opróżnij kaczkę i odłóż do pojemnika ze środkiem dezynfekcyjnym.

23.Przynieś czystą kaczkę do łóżka chorego i umieść ją w uchwycie.

Algorytm wymiany woreczka stomijnego

Wymiana woreczka stomijnego

Sprzęt stomijny dzieli się na system jednoczęściowy i dwuczęściowy,

oraz otwarty i zamknięty. Przy dobieraniu sprzętu należy wziąć pod uwagę przede wszystkim stopień samodzielności chorego i łatwość obsługi worka. Zachęca się pacjentów do samopielęgnacji i uczy techniki zakładania i zdejmowania worka (tę czynność wykonuje pielęgniarka). Inne kryteria doboru to komfort i bezpieczeństwo użytkowania – przylepiec worka nie powinien podrażniać skóry, worek powinien być szczelny, nie może przeciekać. Ważny jest czas noszenia worka. Worki dwuczęściowe zmienia się przeciętnie raz na dobę, a płytkę – raz na kilka dni, natomiast worki jednoczęściowe – 2 – 3 razy na dobę. Sprzęt stomijny powinien być dyskretny, ponieważ chory nie ma kontroli nad wydalaniem (wyłonione jelito nie ma zwieraczy) i odchodzeniem gazów. Z tych przyczyn pacjent unika kontaktów z ludźmi, szczególnie w dużych skupiskach, i wycofuje się z życia społecznego. Bardzo istotne jest więc udzielanie wszelkiego rodzaju wsparcia jemu i jego rodzinie.

Cele zabiegu

Wymianę worków wykonuje się, aby:

• usunąć worek wypełniony wydaliną (systemy jednoczęściowe),

• ocenić drożność i stan stomii,

• zapewnić choremu czystość skóry wokół stomii,

• zapobiec powikłaniom użytkowania sprzętu stomijnego (stanom

zapalnym skóry),

• nauczyć pacjenta i rodzinę prawidłowej wymiany worka stomijnego.

Materiały i środki

• worek niebieski ,

•  worek czerwony,

•  miękkie gaziki -wieksza ilość

• podkład higieniczny,

•sprzęt stomijny:

∘ worki jednoczęściowe – worek połączony na stałe z płytką,

wymiana przez odklejenie płytki z workiem i przyklejenie nowego,

∘ worki dwuczęściowe – worek i płytka są oddzielnie, łączy

się je szczelnymi pierścieniami; płytkę przykleja się do ciała,

a worki po napełnieniu odpina się od pierścienia i przykleja nowy, czysty.

Każdy z tych worków może być otwarty (istnieje możliwość

opróżnienia go z treści jelitowej) lub zamknięty.

• zestaw do mycia skóry wokół stomii- specjalne gaziki do zmywania powierzchni skóry wokół stomii, gaziki nasączone środkiem ochronnym – jeśli pacjent posiada i stosuje taki sprzęt – nie są obowiązkowe;

•fartuch ,

• pasta uszczelniająco-gojąca,

·        szare mydło (mydło o pH 5,5),

• szpatułki z gazikami, gdy pasta jest w pudełku

• ciepła woda,

• rękawiczki ,

• środek do dezynfekcji rąk,

• środek do dezynfekcji powierzchni.

Przybory i sprzęt

•  taca-2 sztuki,

• kosz na brudną bieliznę ,

• kosz na odpady medyczne,

• miska nerkowata,

• lusterko (do skontrolowania przez chorego stanu stomii

i prawidłowości wymiany worka),

• nożyczki do wycinania otworu (z zaokrąglonym czubkiem),

• miarka do pomiaru stomii,

•  ołówek lub długopis ,

• miseczka do wody,

 • suszarka do włosów (ułatwia wysuszenie skóry, nie jest obowiązkowa),

• ręcznik,

• pasek do mocowania stomii(opcjonalnie),

• parawan,

•  stolik,

•  krzesło,

•  taboret,

•  basen

Zasady

• zapoznanie się przed wymianą worka z instrukcją producenta sprzętu stomijnego,

• stosowanie preparatów do pielęgnacji skóry,

• dokładne umycie skóry ciepłą wodą z mydłem o neutralnym pH (pH 5,5),

• dokładne osuszanie skóry ,

• wycięcie odpowiedniego otworu w worku lub płytce (otwór nie może być za duży, ponieważ dojdzie do podrażnienia skóry wokół stomii przez wyciekające masy kałowe i nie może być zbyt mały, żeby worek nie podrażniał jelita ani nie utrudniał wydostawania się mas kałowych- otwór 2-3 mm większy niż pierścień stomii),

• zapewnieniu choremu intymności.

Algorytm wymiany worka stomijnego

1.     Przedstaw się , powiedz co będziesz robić i uzyskaj zgodę.

2.     Sprawdź kartę gorączkową.

3.     Wykonaj czynności przygotowawcze:

ü zamknij okno

ü zamknij drzwi

ü ustaw parawan

ü odstaw stolik przyłóżkowy

ü sprawdź temperaturę otoczenia

ü przystaw krzesło siedziskiem do dolnego szczytu łóżka.

4.     Umyj i zdezynfekuj ręce

5.     Przygotuj zestaw wraz z pojemnikami na odpady.

6.     Wlej wodę do dzbanka, sprawdź temperaturę wody na nadgarstku.

7.     Ubierz fartuch i rękawiczki przy łóżku chorego.

8.      Połóż tacę na stolik przyłóżkowy.

9.     Rozłóż zawinięcia kołdry od strony dalszej i bliższej.

10.                       Opuść  wezgłowie.

11. Pomóż choremu przyjąć wygodną pozycję, np. leżącą na boku lub pół

siedzącą.

12. Odsłoń miejsce, gdzie znajduje się worek .

13. Podłóż podkład higieniczny pod wypełniony worek.

14. Podłóż miskę nerkowatą (zabezpieczysz w ten sposób pościel

przed ewentualnym wyciekiem treści kałowych).

15.Zdejmij wypełniony worek od góry do dołu, przyciskając kciukiem

lewej ręki skórę wokół worka (unikniesz w ten sposób wylania się

treści kałowych).

16.Worek złóż na pół, tak aby nie wylała się zawartość.

17.Wyrzuć worek do pojemnika na odpady medyczne.

18.Usuń resztki kału delikatnie ligniną lub gazikami, wyrzuć ją do pojemnika na odpady medyczne.

19.Umyj i dokładnie osusz skórę (delikatnymi dotknięciami), możesz użyć suszarki do włosów, ale pamiętaj, aby nie przykładać jej za blisko skóry.

Można  użyć do mycia  gazików stomijnych zamiast wody i mydła.

20.Ręcznik umieść w pojemniku na brudną bieliznę.

21.Zmierz otwór miarką.

22.Zabezpiecz otwór stomijny gazą.

23.Przyłóż miarkę do czystego worka, odrysuj  i wytnij otwór o 2-3 mm większy(zwróć uwagę, aby nie uszkodzić nowego worka).

24.Posmaruj skórę wokół stomii gazikiem z  pastą uszczelniająco-gojącą( nie smaruj w miejscu przyklejenia worka).

25.Odklej folię zabezpieczającą i przyklej nowy worek do stomii od dołu ku górze.

26.Wyrównaj palcami płytkę wokół worka.

27. Delikatnym pociągnięciem sprawdź, czy worek jest dobrze założony i nie odkleja się.

*W systemie dwuczęściowym odklej papier zabezpieczający część przylepną płytki (worka), przyklej ją dokładnie między pierścieniem a przetoką, dopnij worek, uciskając pierścień.

W systemie otwartym załóż zapinki zamykające ujście worka stomijnego.

28.Posmaruj skórę wokoło worka kremem gojącym .

 29. Zaściel łóżko.

21.Wykonaj czynności końcowe przy łóżku chorego:

ü wywietrz salę ,

ü odstaw tacę na wózek,

ü zdezynfekuj używane sprzęty ,

ü przystaw stolik przyłóżkowy,

ü odstaw krzesło i taboret,

ü odstaw parawan .

22.Wykonaj czynności końcowe po zabiegu:

ü posegreguj odpady,

ü zdezynfekuj sprzęt(basen, miski  włóż do myjni dezynfektora)

ü umyj sprzęt,

ü osusz sprzęt,

ü zdejmij fartuch ,

ü umyj i zdezynfekuj ręce,

ü schowaj zestaw do szafy,

ü udokumentuj zabieg .

Uwagi dodatkowe

Opróżnianie worka stomijnego

Zestaw do systemu otwartego:

• jeśli można opróżnić worek bezpośrednio do sedesu: rękawiczki,

fartuch, lignina (ręcznik papierowy, papier toaletowy), worek na

odpady;

• jeśli pacjent pozostaje w łóżku lub na wózku inwalidzkim stawiamy jeszcze miskę nerkowatą i basen  na treść z worka.

Algorytm ‒ kolejność wykonywania czynności

1. Zabezpiecz łóżko podkładem.

2. Podstaw miskę nerkowatą  przy końcu worka.

3. Unieś koniec worka.

4. Odepnij zapinkę i odwiń koniec worka.

5. Opuść koniec worka i opróżnij go. Wylej treść do basenu.

6. Oczyść dokładnie ujście worka gazikami zmoczonymi w wodzie ,osusz , zawiń dokładnie i zapnij zapinkę.

7. Wykonaj czynności końcowe.

Worki urostomijne z systemem otwartym zawierają kranik, który podłącza się do worka na mocz. Można zlewać mocz z worka zgodnie z opisanym algorytmem lub zamknąć kranik i otwierać co kilka godzin i wylać zawartość worka do sedesu lub pojemnika