Najczęstszymi objawami SM są zaburzenia mowy i wzroku, trudności z utrzymaniem równowagi, problemy z koordynacją ruchów oraz spastyczność mięśni. Nadal nie są znane przyczyny choroby, aczkolwiek jednym z branych pod uwagę czynników jest sposób żywienia.
Skuteczności diety w stwardnieniu rozsianym jednoznacznie nie potwierdzono, aczkolwiek uważa się, że wprowadzenie właściwej terapii żywieniowej u chorych na SM, pozwala uniknąć niedoborów pokarmowych oraz może łagodzić objawy choroby oraz wpływać na efektywność leczenia farmakologicznego. Przypuszcza się także, że zaostrzenie niektórych objawów stwardnienia rozsianego może wynikać ze źle zbilansowanej diety. Zwraca się tu szczególnie uwagę na: nadmiar nasyconych kwasów tłuszczowych, niedobór wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz niedobór witamin antyoksydacyjnych (C, E i β-karotenu), witaminy D, B12 oraz kwasu foliowego w diecie.
Kolejnym istotnym czynnikiem mogącym zapobiegać SM jest odpowiednie spożycie witaminy B12 i kwasu foliowego. Objawami niedoboru tych witamin są zaburzenia funkcjonowania OUN wynikające z demielinizacji mózgu i nerwów obwodowych.
Niedoborom tych witamin często towarzyszy zwiększone stężenie homocysteiny uznawanej za przyczynę chorób neurodegeneracyjnych. Zwiększone stężenie homocysteiny obserwuje się u pacjentów z SM, stąd sugestia, że duże stężenie homocysteiny oraz małe stężenia folianów i witaminy B12 mogą się wiązać z ryzykiem rozwoju tej choroby.
Podobne spostrzeżenia dotyczą witaminy D. Za jej udziałem w patomechanizmie stwardnienia rozsianego przemawia kilka czynników: małe stężenie witaminy D, jej zmniejszone spożycie, ograniczona aktywność na świeżym powietrzu oraz predyspozycja do stwardnienia rozsianego związana z wariantami genetycznymi zmniejszającymi stężenie witaminy D. W badaniach zaobserwowano, że na obszarach położonych na wyższych szerokościach geograficznych (gdzie istnieje większa możliwość skutecznej syntezy skórnej wit. D) oraz w populacjach charakteryzujących się dużym spożyciem tłustych ryb morskich bogatych w witaminę D, występuje mniejsza zachorowalność na SM. Są także badania, które wskazują, że małe stężenie witaminy D we krwi oraz mała jej podaż z pożywieniem dodatnio koreluje z ryzykiem wystąpienia SM.
Z innych składników żywności korzystnych w kontekście SM należy zwrócić uwagę na konieczność zwiększenia udziału kwasów omega-3 w diecie. Kwasy omega-3, a dokładniej kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA), są niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu i właściwej pracy OUN. Wielu badaczy wskazuje na poprawę funkcjonowania OUN na skutek zwiększonego spożycia omega-3. Niektórzy wskazują nawet na łagodzenie objawów SM przy odpowiednim spożyciu kwasów omega-3.
Małe stężenie witamin antyoksydacyjnych może nasilać procesy związane ze stresem oksydacyjnym i powstawaniem wolnych rodników. Wolne rodniki sprzyjają procesom zapalnym, mogą uszkadzać włókna nerwowe, a co za tym idzie – sprzyjać zachorowaniu na SM. W badaniu porównującym stężenie witamin antyoksydacyjnych u osób zdrowych i osób z SM zaobserwowano znacząco mniejsze ich stężenie u osób chorych.
Podsumowując: wyniki badań dotyczących spożycia wybranych produktów żywnościowych nie są jednoznaczne, dlatego kwesta ich wpływu na ryzyko wystąpienia SM wymaga dalszych badań. Podobnie w przypadku poszczególnych składników żywności, takich jak witamina B12, foliany, witaminy antyoksydacyjne, witaminy D czy kwasy omega-3, badania dają niejednoznaczne wyniki, dlatego niezbędne jest rozszerzenie i uzupełnienie dotychczasowych obserwacji.
| produkty bogate w witaminę C | warzywa: brukselka, chrzan, jarmuż, papryka czerwona i zielona, natka pietruszki, szpinak, kalafior, kalarepa owoce: porzeczki czarne, truskawki, poziomki, kiwi, cytryna, grejpfrut, pomarańcza |
| produkty bogate w witaminę E | warzywa: natka pietruszki, papryka czerwona i zielona, kapusta owoce: czarne jagody, nektarynki, awokado orzechy i nasiona: migdały, orzechy laskowe, orzechy włoskie, pestki dyni, oleje roślinne |
| produkty bogate w witaminę B12 | produkty pochodzenia zwierzęcego, produkty nabiałowe warzywa: brokuły, brukselka, kalafior, kapusta włoska, papryka czerwona, szpinak owoce: banan, kiwi, pomarańcza, truskawki kasza gryczana, ryż brązowy, pieczywo żytnie, pieczywo pszenne, orzechy laskowe, orzechy arachidowe |
| produkty bogate w kwas foliowy | warzywa zielonoliściaste: szpinak, kalafior, brokuły, szparagi, sałata, kapusta włoska owoce cytrusowe: pomarańcze, banany |
| produkty bogate witaminę D | jaja, dorsz, łosoś, śledź, śledź solony, makrela wędzona |
| produkty bogate w kwasy omega-3 | ryby: makrela, szprot, łosoś atlantycki, halibut, śledź, sardynka owoce morza: kraby, krewetki, ostrygi, homary oleje: lniany, rzepakowy, słonecznikowy |
