Jak sie starzejemy?

Za młodu drży nam serce, a na starość nogi. 

Czas życia człowieka zmienia się z pokolenia na pokolenie. Na podstawie dostępnych źródeł uważa się, że człowiek 5 tysięcy lat temu żył około 20 lat. Człowiek XX wieku wydłużył swoje życie o połowę. Na początku 1900 r. średnia długość życia mężczyzn w USA wynosiła 48 lat, a dla kobiet 51 lat. W 1996 r. wynosiła ona odpowiednio 72 lata u mężczyzn i 79 u kobiet. W wielu krajach obserwuje się starzenie populacji. Według ONZ populację uważa się za starą, jeśli ponad 7 % ogółu ludności, ukończyło 65 lat. Zgodnie z przyjętą skalą Europa jest dzisiaj w populacji świata najstarsza. Obecnie ponad 10 % ludności na świecie ma 60 i więcej lat. Prognozy mówią o dalszym wzroście liczby osób takim wieku. Zakłada się, że do 2050 r. taki wiek będzie miała co 5 osoba. Jednocześnie z każdym rokiem obserwuje się wzrost liczby osób, które przekroczyły 90. rok życia.

Starzenie się to proces, który postępuje przez całe życie. Początkowo przyjmujemy go jednak z zadowoleniem, przybliża nas to bowiem to świata dorosłych. Gdy człowiek dochodzi do wieku średniego zaczyna być coraz bardziej niezadowolony z objawów starzenia się. Proces starzenia się powoduje utratę homeostazy organizmu, co za tym idzie człowiek staje się bardziej podatny na choroby. Zmianie w funkcjonowaniu podlegają także wszystkie narządy człowieka.

Od urodzenia –zaczynamy się starzeć.

Procesem starzenia i wiedzą o starszych ludziach zajmuje się nauka zwana gerontologią. Termin ten pochodzi z języka greckiego od słowa geras - starszy oraz wyrazu logos - studiowanie czegoś. Nie należy pojęcia gerontologia mylić z geriatrią. Są to dziedziny spokrewnione, jednak geriatria zajmuje się zdrowiem starszych osób, oraz zapewnieniem im pomocy medycznej.

Cechy charakterystyczne starzenia się
- utrata sił i wytrzymałości fizycznej
- pogorszenie wzroku – soczewka staje się grubsza  powoduje to upośledzenie widzenia bliskich przedmiotów. Pierwszymi objawami zmian mogą być, np. kłopoty z czytaniem gazet (drukowanych liter). Prawie u ¾ osób pomiędzy 65. a 70. rokiem życia występuje dalekowzroczność. U połowy osób powyżej 60. roku życia rozwija się zaćma (katarakta).
- nadmierne owłosienie przewodów nosowych i słuchowych
- upośledzenie słuchu – u 1/3 ludzi powyżej 65. roku życia Często przyczyną niedosłuchu jest u osób starszych jest zablokowanie kanału słuchowego przez woskowinę
- Z wiekiem maleje zdolność rozpoznawania zapachów oraz pogorszenie rozpoznawania 4 podstawowych smaków (słonego, gorzkiego, kwaśnego i słodkiego).

-zmniejszona zdolność przystosowania się do zmian zachodzących w bliższym lub dalszym otoczeniu(starych drzew się nie przesadza )

-pogorszenie funkcjonowania intelektualnego (po 60. roku życia)

-obniżona zdolność regeneracji –utrudnione gojenie ran

-zaburzenia równowagi

-słabsza reakcja na ból (zawały bezbólowe)

-mniejsza tolerancja leków

-słabnięcie funkcji postrzegania

- pogorszenie pamięci krótkotrwałej

-spowolnienie czasu reakcji

Skóra

ž  zmarszczki, które zaczynają powstawać w wieku średnim. Na ich powstawanie wpływa ekspresja mimiczna, zanik podskórnej wyściółki tłuszczowej oraz zmniejszająca się elastyczność skóry.

ž  U starszych osób mamy do czynienia z coraz wolniejszym zastępowaniu starszych komórek skóry przez nowe. Można podać tu ciekawostkę, że wśród kurzu znajdującego się w ludzkich mieszkaniach 75% to  martwe  komórki naskórka, a tracimy ich około 20 kg podczas życia. Proces wymiany złuszczonego naskórka staje się jednak w wieku starczym coraz wolniejszy.

ž  Ponadto ludzka skóra z wiekiem traci zdolność zatrzymywania płynów staje się sucha i mniej elastyczna.

ž  Na skórze wraz z wiekiem pojawiają się punkty ciemniejszego pigmentu szczególnie w miejscach odkrytych.

ž  Zanik gruczołów łojowych i potowych

ž  Świąd skóry

ž  Odbarwienia –białe plamki

ž  Wzrost liczby znamion barwnikowych

Włosy

Przeciętnie człowiek posiada 7 milionów mieszków włosowych, z czego na głowie znajduje się ich jedynie około 120 tysięcy. W mieszkach włosowych znajdują się melanocyty, które to nadają ludzkim włosom kolor. Z upływem czasu melanocyty przestają działać i postępuje proces siwienia włosów i utraty ich blasku. Proces siwienia rozpoczyna się od skroni i stopniowo rozchodzi się na czubek głowy. "Młody" mieszek włosowy jest w stanie bardzo szybko uzupełnić włosami nowymi wypadające (około 100 na dobę). Z czasem jednak wydajność mieszków włosowych spada, włosy stają się więc cieńsze i słabsze. W wyniku procesu starzenia zarówno kobiety jak i mężczyźni zaczynają tracić włosy na nogach i rękach. Ponad to u mężczyzn i 80% kobiet obserwować można odsuwanie się linii włosów z czoła. U mężczyzn natomiast na brwiach, w uszach i nosie pojawiają się włosy bardziej szorstkie i dłuższe. W przypadku kobiet z wiekiem mogą pojawić się włosy na podbródku i nad górną wargą . U wszystkich rosną włosy w nosie i uszach .

Paznokcie

Paznokcie rogowacieją ,płytka paznokciowa jest gruba ,szara ,pożółkła –zaatakowana grzybicą.

Kości

W wieku starczym w kościach spada zawartość minerałów przede wszystkim wapnia. Szczególny problem mają tu kobiety, ich kości stają się o 8% lżejsze, podczas gdy u mężczyzn liczba ta wynosi 3%. Poza tym u kobiet występuje także dwukrotnie wyższa demineralizacja kości. Po 80 roku życia natomiast kości stają się bardzo kruche i łatwo poddają się złamaniom.

spadek masy kośćca – pomiędzy 55. a 75 rokiem życia.

Sylwetka ciała

ž  -głowa wysunięta ku przodowi i pochylona do przodu

ž  -zmniejsza się obwód obręczy barkowej

ž  -łopatki opadają

ž  -plecy stają się okrągłe

ž  -kolana przyginają się

ž  -miednica ulega rotacji wskutek przesunięcia się ciężaru ciała

ž  -człowiek porusza się małymi krokami

Stawy

ž  Proces starzenia się stawów wpływa na coraz mniejszą sprawność fizyczną u starzejących się osób. W ścięgnach oraz więzadłach stopniowo ubywa kolagenu i elastyny, powstają twarde zwapnienia. Chrząstka stawowa natomiast staje się coraz cieńsza. Czasem możemy także zaobserwować zmniejszenie ilości mazi stawowej, co w efekcie prowadzi do zmniejszonej ruchliwości stawów-sztywnieją stawy  i podatności na urazy.

ž  - zmniejszenie wysokości ciała (w cm) u kobiet i mężczyzn – jest to związane z osłabieniem pewnych grup mięśni oraz ze zmianami zwyrodnieniowymi w kręgosłupie. Ponad 10 % kobiet powyżej 50.roku życia choruje na osteroporozę, która zmienia strukturę kości, powoduje garbienie się, a tym samym obniżenie wzrostu.

ž  Z wiekiem bolą nas stawy, słabną mięśnie, kości łatwiej ulęgają złamaniu.

Mózg

ž  Z czasem zmniejsza się wielkość % jak i ciężar mózgu (od 20 do 90 roku życia ciężar zmniejsza się od 5 - 10%).

ž  Warto nadmienić, iż pomiędzy 20 a 70 rokiem życia przestrzeń między czaszką, a mózgiem niemal się podwaja. W tym okresie mamy do czynienia ze zmniejszeniem się przepływu krwi w mózgu, mamy też do czynienia ze spadkiem wchłaniania glukozy oraz tlenu.

Układ nerwowy

ž  zmiany w układzie nerwowym – w  przebiegu starzenia dochodzi do zmniejszenia się masy mózgu – dotyczą one zawartości płynu, oraz poszczególnych komórek. Najsilniej kurczą się płaty czołowe (odpowiedzialne za myśli). Następstwem tego mogą być kłopoty z koncentracją i zmniejszenie zdolności skupiania się na kilku rzeczach jednocześnie. Obserwujemy zmiany w hipokampie – narząd odpowiedzialny za powstawanie i przywoływanie wspomnień. Zmniejsza się liczba połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi. Obniżeniu ulega sprawność receptorów, wydłuża się czas reakcji. U osób starszych częściej występują zaburzenia psychiczne, np. otępienie, zwłaszcza choroba Alzheimera, depresja oraz zaburzenia świadomości.

Mięśnie

ž  Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż w przypadku mięśni spadek masy i siły mięśni w dużej mierze zależy od człowieka i jego trybu życia. Zanik mięśni bowiem może być w większym stopniu przyczyną braku ich używaniu niż postępującej degradacji ze względu na wiek.

Mięśnie tracą –

ž  sprężystość

ž  -masę

ž  -spada siła mięśni

ž  -maleje szybkość ruchów i precyzja .

Płuca

ž  Wraz z postępującym procesem starzenia się zwiększa się pojemność powietrza zalegającego w płucach, co za tym idzie zmniejsza się zdolność oddychania i następuje mniejsze zaopatrzenie komórek w tlen. W wiekiem u człowieka obserwujemy obniżenie objętości, giętkości i elastyczności płuc. Jest to wynikiem zmian kolagenowych w tkance płuc. Ponadto z wiekiem dochodzi do osłabienia mięśni oddechowych, międzyżebrowych oraz przepony.

Układ oddechowy

ž  Płuca z różowych stają się szaro-czarne

ž  -spadek ruchomości klatki piersiowej

ž  -utrudnione wdechy i wydechy

ž  -spada pojemność życiowa płuc po 40 roku życia

ž  -zanik rzęsek w błonie śluzowej wyściełającej  oskrzela  i drogi oddechowe –nos

Układ sercowo-naczyniowy 

ž  Serce w procesie starzenia z reguły utrzymuje swoją wielkość, jednak i ono poddaje się upływowi czasu. Traci swą elastyczność aorta. Serce musi intensywniej pracować w związku z twardnieniem i kurczeniem się tętnic. Problem występuje także z zastawkami, które mają za zadanie zapobiega cofaniu się krwi. Zaczynają one szwankować, czego wynikiem są pojawiające się żylaki. W związku z tym, iż praca serca jest tak utrudniana ludzkie tkanki dostają mniejsza ilość tlenu, są słabiej odżywione. Częstym zjawiskiem w podeszłym wieku staje się również nadciśnienie, które jest chorobą cywilizacyjną XXI wieku.

ž  - zmiany w układzie sercowo-naczyniowym – dotyczą wewnętrznej błony tętnic większych i mniejszych oraz naczyń włosowatych. Ulegają one pogrubieniu – dochodzi do ich zwężenia, w następstwie czego zmniejsza się światło tętnic i stają się one sztywniejsze. Gorsze ukrwienie jest przyczyną zmian w obszarach najbardziej oddalonych od serca, zwłaszcza w podudziach i stopach. Dochodzi tam do licznych przebarwień, zaników, owrzodzeń. Ręce i nogi osób starszych na skutek gorszego krążenia ulęgają częściej ziębnięciu. U osób starszych z predyspozycjami genetycznymi i pod wpływem czynników zewnętrznych (palenie tytoniu, niewłaściwa dieta) dochodzi do zmian miażdżycowych – choroby prowadzące do śmierci, np. zawał serca, dusznica bolesna czy udar mózgu. W miarę upływu lat obserwujemy zmiany w żyłach, które ulegają zwiotczeniu i rozszerzaniu, co w następstwie prowadzi do występowania żylaków i hemoroidów.

Układ pokarmowy

ž  W wieku starczym obserwować można produkowanie mniejszej ilości soków trawiennych, śliny jak i osłabienie perystaltyki jelit. Często występujące obstrukcje u osób starszych są właśnie wynikiem zmian zachodzących w układzie pokarmowym.

ž  -nietolerancja mleka i produktów ciężkostrawnych

Układ wydalniczy

ž  W przypadku nerek zmniejsza się zarówno ich wymiar jak i wydajność. Krew w związku z tym gorzej jest oczyszczana ze szkodliwych substancji. Filtracja nerek u człowieka w wieku starczym spada o 50% procent w porównaniu z % poziomem filtracji u dwudziestolatka.

ž  -nerki maleją

ž  -przerost gruczołu krokowego

ž  -nietrzymanie moczu

ž  -wypadanie macicy

Układ rozrodczy

ž  - meno i andro(pauza) – kobiety tracą  zdolność rozmnażania od około 40 lat od osiągnięcia dojrzałości płciowej. Zdrowi mężczyźni mogą zachować te funkcje do później starości. Starzenie u kobiet przebiega gwałtowniej niż u mężczyzn.

ž  Mężczyźni tracą zdolność rozmnażania około 80 roku życia –ustaje produkcja jąder .

Hormony

ž  – wraz z wiekiem obserwujemy stopniowe zmniejszanie poziomu hormonów tarczycy, hormonu wzrostu, testosteronu, insuliny, androgenów, aldosteronu, DEA, melatoniny. Układ hormonalny z wiekiem zaczyna słabiej i wolniej reagować na zmiany środowiska.

ž  U osób starszych występują zaburzenia snu – zmienia się jego długość i czas trwania poszczególnych faz.

Odporność

ž  - zmiany w układzie odpornościowym – staje się on wolniejszy i mniej „czujny”. Dochodzi do spadku zdolności limfocytów B do produkcji przeciwciał. Nasila się produkcja przeciwciał skierowanych przeciwko własnym białkom i chorób spowodowanych autoimmunoagresją, np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty, choroby degeneracyjne. Ryzyko wystąpienia tych schorzeń rośnie wraz z wiekiem.

ž  -zanik śledziony

ž  -zanik grasicy

ž  -zanik węzłów chłonnych

ž  Szanuj osoby starsze,  one już swoje życie przeżyły –ty masz jeszcze daleką

  drogę …

To jeden z przywilejów młodości. Gdy masz siedemnaście lat, śmierć wydaje ci się gwiazdą odległą o tyle lat świetlnych, że nawet przez potężny teleskop ledwie ją widać. Potem starzejesz się i odkrywasz, że to nie gwiazda tylko wielki jak nieszczęście asteroid, który leci prosto na ciebie i jeszcze trochę, a przyładuje ci w ciemię.