Rehabilitacja i rodzaje rehabilitacji

 

Niepełnosprawność

Definicja niepełnosprawności, którą można uznać za obecnie obowiązującą w naszym kraju, głosi:

„Niepełnosprawną jest osoba, której stan zdrowia psychicznego lub fizycznego powoduje trwałe lub długotrwałe utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie udziału w stosunkach społecznych i wypełnianie ról wg przyjętych kryteriów i obowiązujących norm".

Rehabilitacja - proces medyczno-społeczny, który dąży do zapewnienia osobom niepełnosprawnym godziwego życia w poczuciu pożyteczności społecznej i bezpieczeństwa społecznego oraz zawodowego. W Polsce odpowiedzialność za rehabilitację ponosi  Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.


Rozwój rehabilitacji jako jednej ze specjalności medycznych rozpoczął się po II wojnie światowej - uznano ją wtedy za integralną 3 fazę procesu terapeutycznego (obok diagnozowania i leczenia).
Głównymi twórcami rehabilitacji medycznej w Polsce byli prof. Wiktor Dega, prof. Adam Gruca, prof. Kazimiera Milanowska oraz prof. Marian Weiss. Dzięki ich zaangażowaniu i olbrzymiej wiedzy uznawanej na całym świecie powstała w Polsce idea rehabilitacji oparta na 4 zasadach:
- powszechności,

- kompleksowości,

- wczesności,

- ciągłości .

Zgodnie z zasadą kompleksowości powstało pojęcie zespołu terapeutycznego. Jest to grupa specjalistów reprezentujących różne dziedziny medycyny oraz nauk pokrewnych wykorzystywanych w terapii, którzy współpracują ze sobą i tworzą oraz modyfikują wielopłaszczyznowy program rehabilitacji.
W skład zespołu terapeutycznego wchodzą:

Ø  lekarz specjalista rehabilitacji medycznej ,

Ø  lekarze innych specjalności (neurolog, ortopeda, reumatolog, kardiolog, urolog, pediatra lub inni),

Ø  fizjoterapeuci,

Ø  terapeuta zajęciowy,

Ø logopeda

Ø  terapeuta mowy ,

Ø  pielęgniarki ,

Ø  opiekun medyczny ,

Ø  psycholog,

Ø  neuropsycholog ,

Ø  inni w zależności od potrzeb (technik ortopedyczny, pracownik socjalny).

2.Rodzaje rehabilitacji.

Występuje wiele możliwości rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Możemy tu wymienić:

Ø  - Rehabilitację integracyjną ,

Ø  - Rehabilitację leczniczą .

 

 

Rehabilitacja integracyjna dzieli się na:

Ø  -Rehabilitację psychiczną ,

Ø  -Rehabilitację społeczną ,

Ø  -Rehabilitację zawodową ,

Ø  -Rehabilitację pedagogiczną .

 

Rehabilitacja lecznicza.

Ukierunkowana jest przede wszystkim na wykorzystanie biologicznych metod oddziaływania na osobę z dysfunkcją organizmu w celu poprawy jej stanu zdrowia lub ograniczenia somatycznych skutków urazu ciała.

Jest to zorganizowane działanie prowadzone w placówkach służby zdrowia: szpitalach, przychodniach, poradniach, uzdrowiskach, zmierzające do przyspieszenia procesu powrotu pacjenta do zdrowia, sprawności.

W procesie rehabilitacji ważną rolę odgrywają mechanizmy kompensacji i adaptacji.

Kompensacja - proces wyzwalający naturalne możliwości zastępcze.

Adaptacja - umiejętność dostosowania człowieka do zmiany warunków czynnościowych i socjalnych.

Rehabilitacja lecznicza to przede wszystkim:

Ø  -Chirurgia rekonstrukcyjna ,

Ø  -Protetyka i ortotyka ,

Ø  -Fizykoterapia ,

Ø  -Fizjoterapia ,

Ø  -Psychoterapia ,

Ø  -Terapia zajęciowa ,

Ø  -Instruktaż w czynnościach życia codziennego .

3.Rehabilitacja integracyjna .

Rehabilitacja psychiczna.

Rehabilitacją psychiczną pacjenta zajmuje się psycholog. Do jego głównych zadań należy nawiązanie kontaktu z chorym w celu rozpoznania jego problemów i ułatwienia mu adaptacji do nowej sytuacji. Bardzo duże znaczenie ma akceptacja niepełnosprawności, jak i motywacja do dalszego aktywnego udziału w rehabilitacji.

Rehabilitacja społeczna.

Ma ona na celu przywracanie możliwości normalnego sposobu życia w naturalnym środowisku. Rehabilitacja społeczna realizowana jest przede wszystkim przez:

1. Wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osoby niepełnosprawnej.

2. Wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych.

3. Likwidację barier w szczególności architektonicznych, transportowych, urbanistycznych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji.

4. Kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnosprawnymi.

 

 

Rehabilitacja zawodowa.

Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego, przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.

Ważne jest, by rehabilitacja zawodowa rozpoczęta była możliwie jak najwcześniej, jeszcze w trakcie rehabilitacji medycznej.

W rehabilitacji zawodowej pacjenta bierze udział cały zespół rehabilitacyjny (lekarze, psychologowie, doradcy zawodowi, pracownicy socjalni), określając jego zdolności pod względem fizycznym i psychicznym, oraz oceniając jego możliwości ruchowe czy manualne.

Rehabilitacja pedagogiczna.

Rozumie się przez nią realizację procesu nauczania dostosowanego do możliwości i ograniczeń tych osób.

Jest ona odpowiednikiem rehabilitacji zawodowej dla dzieci i młodzieży. Ma na celu stworzenie warunków umożliwiających dalsze kształcenie się.

W czasie przedłużającego się pobytu dziecka w szpitalu powinny być podejmowane działania pedagogiczne zmierzające do ułatwienia dziecku powrotu do szkoły, bądź też do rozpoczęcia szkolenia zawodowego umożliwiającego w dalszym okresie podjęcie pracy zawodowej, odpowiedniej do predyspozycji, możliwości fizycznych, a także oczekiwań niepełnosprawnego.

 

 4.Rehabilitacja lecznicza.

Chirurgia rekonstrukcyjna

Zadaniem chirurgii rekonstrukcyjnej jest zmiana zewnętrznych obrysów ludzkiego fenotypu, jeżeli uległ on uszkodzeniu w następstwie urazów, wycięcia guzów, zmian zapalnych lub wad rozwojowych.

Protetyka

Protezy to sztuczne elementy anatomiczne, np. kończyny - zastępujące funkcje kończyn naturalnych oraz stanowiące uzupełnienie brakujących części ciała, np. łydki, piersi. Protezy są stosowane w procesie kompensacji sztucznej, czyli poprzez wykorzystywanie środków pomocniczych oraz przystosowanie środowiska.

Ortotyka

Ortozy stosowane są w rehabilitacji w celu odciążenia, stabilizacji ciała lub wspomagania funkcji ruchowych kończyn w przypadku upośledzenia tych funkcji. Są to przedmioty:

- Dopasowane do powierzchni kończyn lub tułowia, wspomagające lub zastępujące funkcje statyczne i ruchowe, jak aparaty i gorsety.

- Zabezpieczające przed powstawaniem zniekształceń, stabilizujące i korygujące, jak kołnierze ortopedyczne, niektóre aparaty, obuwie ortopedyczne, wkładki ortopedyczne.

Fizykoterapia

Fizykoterapia - zastosowanie naturalnych i sztucznie wytworzonych czynników fizycznych dla celów leczniczych (promieniowanie słoneczne, energia cieplna, energia elektryczna, prądy stałe, prądy zmienne, ultradźwięki, itp.).

Głównym celem fizykoterapii jest wykorzystanie jej działania przeciwbólowego i przeciwzapalnego. Poprzez poprawę przemiany materii i termoregulacji, fizykoterapia powoduje zwiększenie odporności organizmu.

Poprzez pobudzenie odpowiednich receptorów wykorzystuje się tu zdolność organizmu do reagowania na bodźce termiczne, mechaniczne, kinestetyczne, chemiczne, itp.

Można wyszczególnić tu: 

-Okłady borowinowe

-Laseroterapia

-Magnetoterapia

-Krioterapia miejscowa (komora kriogeniczna)  -Kinezyterapia

-Hydroterapia

-Elektroterapia

-Fototerapia

 

Fizjoterapia

W fizjoterapii wykorzystuje się wpływ ćwiczeń na organizm człowieka i na jego poszczególne układy. Najważniejsze są pozytywne zmiany w narządzie ruchu, tj. układzie kostno-stawowym i mięśniowym, w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym, układzie krążenia i oddychania.

 

Ćwiczenia stosowane w fizjoterapii są treningiem, który-prowadzony w sposób systematyczny i dostosowany do możliwości pacjenta-poprawia jego sprawność w czynnościach ruchowych i adaptację do zmieniających się warunków środowiska. Fizjoterapeuta podczas ćwiczeń dostosowuje indywidualnie czas ich trwania i rytm oraz obciążenie wysiłkiem do aktualnego stanu pacjenta i założeń programu rehabilitacji.

Rodzaje ćwiczeń

1. Ćwiczenia ogólne

-Ćwiczenia ogólno-usprawniające

-Gimnastyka poranna

-Ćwiczenia w wodzie

-Zajęcia sportowe

 

2. Ćwiczenia miejscowe

-Ćwiczenia czynne wolne

-Ćwiczenia czynne z dawkowanym oporem

-Ćwiczenia czynne w odciążeniu

-Ćwiczenia prowadzone lub tzw. samowspomagane -Ćwiczenia bierne

 

3. Ćwiczenia oddechowe

4. Ćwiczenia relaksacyjne

5. Pionizacja i nauka chodu

 

Psychoterapia

Psychoterapia jest metodą leczenia wykorzystującą różne formy oddziaływań psychologicznych. Istotą jej jest nasycony emocjonalnie kontakt między terapeutą i pacjentem, poszerzający jego samoświadomość i pobudzający do aktywnej pracy nad sobą i swoimi problemami.

Terapia zajęciowa

Ma ona na celu pomoc w usamodzielnieniu się pacjenta, uzyskanie przez niego maksymalnej sprawności manualnej i możliwości wykonywania podstawowych czynności, niezbędnych w jego życiu codziennym. Działanie terapii zajęciowej ma trzy aspekty:

1.Fizyczny - wpływ ruchu na organizm, jako kontynuacja ćwiczeń w nieco zmienionej, urozmaiconej formie,

2.Oddziaływanie koloru, dźwięków, kształtów; dostarcza wrażeń zmysłowych, stymulujących centralne ośrodki nerwowe,

3.Działanie psychoterapeutyczne - czynności podejmowane przez pacjenta aktywizują go po długim często okresie bezczynności, a równocześnie działają uspakajająco i przyczyniają się do poprawy jego stanu psychicznego.

 

Instruktaż w czynnościach życia codziennego

Można go zawrzeć w kilku istotnych punktach:

-Pomoc psychologiczna w przezwyciężaniu barier psychicznych utrudniających pełną aktywność życiową (w formie psychoterapii grupowej z elementami oddziaływań indywidualnych),

-Ocenę przydatności zawodowej i możliwości dalszego kształcenia się,

-Pomoc w rozwiązywaniu problemów natury socjalnej,

-Usprawnianie ruchowe połączone z treningiem samodzielności w wykonywaniu czynności życia codziennego (samoobsługi, gotowania, sprzątania, itp.) oraz  z treningiem w korzystaniu z komunikacji publicznej, doskonaleniem chodu w protezach, czy też jazdy na wózku inwalidzkim.