Kompleksowa Ocena Geriatryczna (KOG)

Kompleksowa Ocena Geriatryczna (KOG) – Klucz do Opieki nad Osobami Starszymi

Kompleksowa Ocena Geriatryczna (KOG), znana również jako Comprehensive Geriatric Assessment (CGA), jest podstawowym narzędziem w geriatrii. Jej celem jest ograniczenie dysfunkcji u osób starszych poprzez wieloaspektowe podejście diagnostyczne, które uwzględnia aspekty biopsychospołeczne seniorów, zarówno w środowisku domowym, jak i instytucjonalnym.

Rodzaje Skal w Kompleksowej Ocenie Geriatrycznej

KOG wykorzystuje różnorodne skale punktowe, które można podzielić na cztery główne grupy:

1.Skale oceny stanu zdrowia fizycznego: 

Pomagają w identyfikacji współistniejących schorzeń i ocenie ryzyka powikłań. Przykłady: Tinetti – Performance Oriented Mobility Assessment (POMA), 

New York Heart Association Scale (NYHA).

2.Skale oceny stanu czynnościowego: 

Ocena samodzielności w codziennych czynnościach życiowych. Przykłady: Performance Test of Activities of Daily Living (PADL), Physical Self Maintenance Scale (PSMS).

3.Skale oceny stanu umysłowego: 

Oceniają funkcje poznawcze i stan emocjonalny. Przykłady: Mini-Mental State Examination (MMSE), Hamilton Depression Rating Scale (HDRS).

4.Skale oceny sytuacji socjalno-środowiskowej: Określają potrzeby opieki i pomocy. Przykłady: Nurses Observation Scale for Geriatric Patients (NOSGER), 

Geriatric Rating Scale (GRS).

Zastosowanie Skal w Praktyce Geriatrycznej

Przedstawione skale punktowe są przydatne w wielu kontekstach opieki nad osobami starszymi. Można je stosować w lecznictwie zamkniętym, takich jak oddziały szpitalne, oraz w placówkach opieki długoterminowej, takich jak domy opieki. Są również użyteczne w praktyce lekarza i pielęgniarki rodzinnej, aby zapewnić kompleksową opiekę nad seniorami.

Tinetti – Skala Oceny Równowagi i Chodu POMA (Performance Oriented Mobility Assessment) została opracowana przez prof. Mary Tinetti w 1986 roku [Tinetti, 1986]. Skala ta jest narzędziem do oceny trudności związanych z równowagą i chodem u osób starszych. Pozwala na ocenę stopnia zaburzeń oraz identyfikację aspektów równowagi i chodu, które są najbardziej zaburzone. Dodatkowo, skala Tinetti umożliwia przewidywanie ryzyka upadków u seniorów. Narzędzie to zostało zmodyfikowane przez Tinetti, Richman i Powell w 1990 roku [Tinetti, Richman i Powell, 1990]. W praktyce stosuje się wersję składającą się z 16 zadań podzielonych na dwie kategorie: chód i równowaga. Za każde zadanie przyznawane są punkty w zakresie od 0 do 2. Maksymalna liczba punktów wynosi 28, a wyższy wynik wskazuje na większą sprawność. Wynik w zakresie 19-24 punktów sugeruje skłonność do upadków, a wynik 18 punktów lub mniej wskazuje na wysokie ryzyko upadków.

Skala NYHA (New York Heart Association Scale), wprowadzona w 1928 roku przez Nowojorskie Towarzystwo Kardiologiczne, służy do klasyfikacji ciężkości objawów niewydolności serca. Skala była kilkakrotnie modyfikowana, a jej ostateczna wersja została przedstawiona w 1994 roku [New York Heart Association, 1994]. Skala NYHA jest powszechnie stosowana w medycynie ze względu na prostotę i popularność. Ocenia stan pacjenta na podstawie objawów niewydolności serca i pozwala na monitorowanie jego stanu w czasie, w tym po zastosowaniu nowych metod leczenia. Bierze pod uwagę takie kryteria jak obecność duszności wysiłkowej i spoczynkowej oraz ograniczenie aktywności fizycznej. Pacjentów klasyfikuje się w cztery kategorie czynnościowe, gdzie kategoria I oznacza brak ograniczeń w aktywności, a kategoria IV oznacza występowanie objawów nawet przy minimalnym wysiłku lub w spoczynku [Kokot, 2002].

Skala Hoehn-Yahr, opisana w 1967 roku [Hoehn i Yahr, 1967], jest narzędziem do oceny stopnia zaawansowania choroby Parkinsona. Skala ma pięć stopni, gdzie stopień 1 oznacza najmniejsze nasilenie objawów, a stopień 5 oznacza całkowitą niesprawność. Została nieznacznie zmodyfikowana, opisując pośrednie etapy choroby na poziomie 1,5 i 2,5. Skala Hoehn-Yahr jest częścią Ujednoliconej Skali Oceny Choroby Parkinsona (Unified Parkinson’s Disease Rating Scale).

Skala oceny choroby Alzheimera (Alzheimer’s Disease Assessment Scale – ADAS) została wprowadzona w 1984 roku przez Rosena i współpracowników [Rosen, Mohs i Davis, 1984]. Składa się z 21 itemów podzielonych na część poznawczą (11 itemów) i behawioralną (10 itemów). Ocena polega na nadawaniu punktacji według specjalnego klucza. Maksymalny wynik 70 punktów z części poznawczej oznacza skrajne zaburzenia funkcji poznawczych [Kotapka-Minc, 2007]. Czas oceny wynosi około 30-40 minut.

Test wydolności w zakresie czynności codziennych (Performance Test of Activities of Daily Living – PADL) został opisany w 1976 roku przez Kuriansky i współpracowników [Kuriansky i in., 1976]. Ocena polega na wykonywaniu 16 prostych zadań, a wyniki klasyfikują pacjentów na 3 grupy niezależności funkcjonalnej: niezależny, umiarkowanie zależny lub zależny. Czas potrzebny do wykonania testu to około 20 minut.

Skala Schwab and England Disability Scale (S-EDS) jest narzędziem oceniającym stopień niezależności chorych na chorobę Parkinsona [Schwab i England, 1969]. Ocena podawana jest w procentach, gdzie 100% oznacza całkowitą niezależność, a 0% oznacza unieruchomienie w łóżku.

Skala Funkcjonalnej Oceny Stadium Choroby (Functional Assessment Staging – FAST) jest stosowana w ocenie choroby Alzheimera [Reisburg, 1988]. Skala wyróżnia siedem faz rozwoju choroby i służy do planowania opieki.

Skala samoobsługi (Physical Self Maintenance Scale – PSMS) ocenia sześć podstawowych czynności dnia codziennego [Lawton i Brody, 1969]. Skala jest używana do określenia stopnia samodzielności pacjenta.

Skrócony Test Sprawności Umysłowej (Abbreviated Mental Test Score – AMTS) służy do szybkiej oceny demencji [Hodkinson, 1972]. Składa się z 10 pytań, a wynik poniżej 6 punktów sugeruje możliwość demencji.

Skala MMSE (Mini–Mental State Examination) to narzędzie do oceny funkcji poznawczych [Folstein, Folstein i McHugh, 1975]. Wynik poniżej 24 punktów może wskazywać na obecność procesu otępiennego.

Test Rysowania Zegara (Clock Drawing Test – CDT) jest stosowany do przesiewowej oceny otępienia [Shulman, Shedletsky i Silver, 1986]. Polega na narysowaniu tarczy zegara i wskazówek, a interpretacji dokonuje doświadczony klinicysta.

Skala Depresji Hamiltona (Hamilton Depression Rating Scale – HDRS) ocenia nasilenie objawów depresji [Hamilton, 1960; Hamilton, 1967]. Składa się z 21 cech ocenianych przez klinicystę.

Inwentarz Depresji Becka (Beck Depression Inventory – BDI) jest narzędziem do samodzielnej oceny depresji [Beck i in., 1961]. Składa się z 21 pytań, a wynik klasyfikuje stopień depresji: brak, łagodna, umiarkowana, ciężka.

Skala GRS (Geriatric Rating Scale) ocenia zaburzenia zachowania i funkcjonowania u osób starszych. Składa się z 31 pytań ocenianych w przedziale 0-2 [Burns, Lawlor i Craig, 2002].

Philadelphia Geriatric Center Morale Scale mierzy subiektywne poczucie dobrostanu osób starszych. Składa się z 17 itemów w trzech podkategoriach: niepokój, postawa wobec starzenia się i samotność [Lawton, 1975].

Skala NOSGER (Nurses’ Observation Scale for Geriatric Patients) ocenia stan psychiczny, umysłowy i socjalny pacjentów geriatrycznych [Brunner i Spiegel, 1990]. Składa się z 30 pytań obejmujących sześć obszarów. Wyniki określają stan pacjenta, a wyższa liczba punktów wskazuje na gorszy stan zdrowia. Skala jest użyteczna w opiece nad większą liczbą pacjentów i ocenie efektywności terapeutycznej.

 Wnioski

Kompleksowa ocena geriatryczna jest niezbędnym narzędziem w opiece nad osobami starszymi. Stosowanie odpowiednich skal oceny pozwala na dokładną diagnozę i planowanie efektywnego leczenia, co ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości życia seniorów.