Żylaki kończyn dolnych

 

Żylaki kończyn dolnych postrzegane są zazwyczaj jako defekt kosmetyczny, który wystarczy ukryć pod długą spódnicą lub spodniami, aby przestał istnieć w świadomości jako problem. Tymczasem jest to problem zdrowotny i to niemały, bo dotyczący w krajach uprzemysłowionych (w zależności od szacunków) od 20 do 50% osób dorosłych.

Układ żylny w obrębie kończyn dolnych składa się z dwóch części: układu żył powierzchownych, widocznych pod skórą i układu żył głębokich, przebiegających wewnątrz kończyn dolnych pomiędzy mięśniami. Oba układy łączą się między sobą żyłami przeszywającymi tzw. perforatorami.

Dla właściwego funkcjonowania układu żylnego w kończynach dolnych niezbędne są trzy mechanizmy:

1. tzw. „pompa mięśniowa”, którą tworzą pracujące mięśnie nóg. Kurczące się mięśnie uciskają żyły głębokie kończyn dolnych, co usprawnia przepływ krwi w tych żyłach w kierunku serca,

2. obecność w układzie żylnym kończyn dolnych sprawnych zastawek, które zapobiegają cofaniu się krwi w żyłach i w ten sposób wspomagają „pompę mięśniową”,

3. wielkość różnicy ciśnienia krwi między drobnymi naczyniami włosowatymi a sercem.

U zdrowego człowieka krew z kończyn dolnych odpływa do serca w 90 % układem żył głębokich, natomiast tylko 10 % układem żył powierzchownych. W sytuacji, gdy któryś z w/w mechanizmów zaczyna zawodzić (dotyczy to szczególnie systemu zastawek żylnych) powrót żylny staje się mniej sprawny, a w żyłach głębokich zaczyna gromadzić się nadmiar krwi szukającej odpływu poprzez perforatory do układu żył powierzchownych, które wówczas przepełniają się. Prowadzi to w konsekwencji do stopniowego poszerzania i wydłużania żył i ich przemiany w żylaki. Wraz z rozwojem choroby proces ten może obejmować kolejne odcinki żył. Żylaki kończyn dolnych częściej występują u kobiet niż u mężczyzn, a częstość ich pojawiania się wzrasta wraz z wiekiem. W zależności od przyczyny rozwoju żylaków, dzielimy je na:

• żylaki pierwotne, które rozwijają się w wyniku predyspozycji rodzinnej wzmocnionej niewłaściwym stylem życia lub pracą w pozycji stojącej lub ciążą obciążają układ żylny kończyn dolnych ,
• żylaki wtórne powstające w następstwie toczących się lub przebytych procesów chorobowych w obrębie żył, które wywołują długotrwały zastój krwi (zazwyczaj jest to zapalenie żył głębokich).

Czynniki predysponujące do rozwoju żylaków :

• długotrwała praca stojąca,
• długotrwała praca siedząca zwłaszcza z nogami zgiętymi w stawach biodrowych i kolanowych,
• ciąża,
• nadwaga i otyłość,
• zbyt obcisła odzież lub buty,
• mało ruchliwy tryb życia,
• nadmierna ekspozycja na ciepło (np. przebywanie w gorącym mikroklimacie, opalanie, solarium, gorące kąpiele, sauna).

·         Objawy żylaków kończyn dolnych

W początkowym okresie rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej dolegliwości nie ma. Pojawiają się one w dalszym etapie rozwoju choroby, a pierwszym objawem jest najczęściej uczucie „ciężkości” nóg występujące pod koniec dnia.

·         Później dołączają się:

·         -bóle nóg,

·         -pieczenie i kurcze stóp oraz łydek w czasie długiego stania,

·         -brzęki stóp.

·         Na skórze można wówczas zaobserwować poszerzone, fioletowe żyłki przypominające miotełki lub pierwsze żylaki, które są trwałymi poszerzeniami żył powierzchownych kończyn dolnych w postaci wężowatych sznurów, splotów lub kłębków widocznych podskórnie.

·         Żylaki kończyn dolnych

Lekarz ocenia stopień nasilenia żylaków. Badanie lekarskie uzupełnione mogą być przez nowoczesne metody diagnostyczne, np. badanie dopplerowskie przepływu krwi, czy tzw. fotopletyzmografia. Po badaniu stanu i wydolności układu żylnego lekarz zadecyduje, jakie środki zastosować.

Leczenie żylaków

W leczeniu przewlekłej niewydolności żylnej bardzo duże znaczenie ma wczesne wdrożenie właściwych zmian w stylu życia, a także farmakoterapia oraz inne metody lecznicze. Zmiany w stylu życia to:

• unikanie długotrwałej pozycji stojącej,
• unikanie długotrwałej pozycji siedzącej,
• wprowadzenie aktywności ruchowej, którą w zależności od stanu zdrowia mogą być spacery, marsze, bieganie, gimnastyka, pływanie, jazda na rowerze lub taniec,
• dla osób z nadwagą lub otyłych korzystne jest zrzucenie zbędnych kilogramów,
• unikanie zbyt obcisłej odzieży lub obuwia, które utrudniają krążenie krwi w kończynach dolnych,
• unikanie wysokiej temperatury otoczenia: gorących kąpieli, sauny, długotrwałego opalania, depilacji gorącym woskiem, ogrzewania podłogowego,
• żylaki lubią zimny prysznic (zimna woda pobudza napięcie ścian naczyń żylnych i poprawia przepływ krwi przez żyły),
• kobiety stosujące doustną antykoncepcję powinny zwrócić uwagę na skład preparatu – zbyt wysokie dawki hormonów mogą sprzyjać powstawaniu zaburzeń krążenia żylnego,
• odpoczywanie z nogami uniesionymi do góry co najmniej 10 minut dziennie. Dobrą pozycją jest położenie się na podłodze i oparcie stóp o ścianę lub brzeg fotela.

Farmakoterapia

Przy przewlekłej niewydolności żylnej wskazane jest przewlekłe, doustne zażywanie leków poprawiających napięcie ścian naczyń krwionośnych, do których zaliczamy: pochodne flawonoidowe (diosmina, diosmina z hesperydyną, trokserutyna), saponiny kasztanowca (escyna) oraz glikozydy kasztanowca (eskulina).Wszystkie działają przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo i zmniejszają kruchość ścian naczyń żylnych. Dodatkowo diosmina wykazuje działanie ochronne wobec naczyń żylnych zwiększając napięcie ich ścian.

Kompresoterapia

Bardzo skuteczną metodą leczenia żylaków jest stosowanie kontrolowanego ucisku. Polega ona na zakładaniu rano (przed opuszczeniem nóg z łóżka) specjalnych rajstop, pończoch lub podkolanówek, uciskowych, które wcześniej zapisał lekarz określając stopień ucisku.

Skleroterapia

Poszerzone, fioletowe żyłki, które odczuwane są jako defekt kosmetyczny, można usuwać metodą skleroterapii, czyli ostrzykiwania ich substancją, która wywołuje w miejscu podania stan zapalny doprowadzający do włóknienia żyłek i ich zanikania. Metoda ta nie jest wskazana do likwidowania dużych żylaków, ponieważ grozi poważnymi powikłaniami ze strony żył głębokich lub owrzodzeniem skóry.

Leczenie operacyjne

Gdy żylaki są duże lub liczne często konieczne jest leczenie chirurgiczne.

 

Chirurgia żył
FLEBEKTOMIA, MINIFLEBEKTOMIA, MIKROFLEBEKTOMIA, LAPAROKTOMIA, STRIPPING, KRIOSTRIPPING, KRIOOBLITERACJA, SAFEKTOMIA
Miniflebektomia (flebektomia, mikroflebektomia) - nowoczesny małoinwazyjny (powoduje minimalny uraz, niewielką bolesność) zabieg chirurgiczny (wykonywany metodą Meullera lub Varadaya), polegający na usuwaniu niewydolnych, żylakowato zmienionych gałęzi żylnych przez mikronacięcia (do 2mm) przy użyciu specjalistycznych narzędzi chirurgicznych. Po kilku dniach można wrócić do aktywności zawodowej. Doskonały efekt kosmetyczny.

Minilaparotomia, flebektomia, stripping, kriostripping, krioobliteracja, safektomia - operacyjne usuwanie niewydolnych pni żylnych (metody minimalnie traumatyzujące tkanki, z zastosowaniem krótkich cięć skórnych).
Stripping - technika chirurgiczna do usuwania największych żył, przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym i podpajęczynowym. Kriostripping - odmiana strippingu - tu zamiast strippera (lub nici chirurgicznych) stosuje się kriosondę. Kirostripping, krioobliteracja - żylaki usuwa się po zamrożeniu w niskiej temperaturze (sonda mrożąca w temp. - 80°C, działanie znieczulające).

 Zapobieganie

Podstawową metodą zapobiegania powstawaniu żylaków kończyn dolnych jest aktywność ruchowa. Godne polecenia są długie spacery, pływanie lub jazda na rowerze. Osobom, których praca jest stojąca, zaleca się regularne powtarzanie prostych ćwiczeń fizycznych poprawiających krążenie krwi w kończynach dolnych takich jak naprzemienne napinanie i rozluźnianie mięśni łydek lub stawanie na palcach.

Profilaktycznie osobom zagrożonym powstaniem żylaków kończyn dolnych można polecić wyroby o stopniowanym ucisku ( podkolanówki, pończochy lub rajstopy na miarę). Zaleca się stosowanie wyrobów o I (najniższej) klasie ucisku.

Podkolanówki

 

Na oddziale opiekun medyczny pilnuje aby chory zakładał pończochy p/żylakowe lub w przypadku osób, które nie mają pończoch  – bandażuje nogi choremu przed wstaniem z łóżka –zostawiając otwarte palce –jak na drugim rysunku.