Prawidłowy oddech

Cechy prawidłowego oddechu i jego zaburzenia.

Oddychanie jest procesem mającym na celu zaopatrywanie organizmu w tlen i odprowadzenie
dwutlenku węgla będącego końcowym produktem przemiany materii.
Dokonując oceny procesu oddychania należy zwrócić uwagę na:
-częstość oddechów,
-jakość oddechów,
-rytm oddychania,
-dokładnie rejestrując wszelkie odchylenia od wartości prawidłowych.

Jeden oddech to wdech i wydech .

Wdech jest procesem czynnym i odbywa sie przy udziale najważniejszego mięśnia oddechowego -przepony. Wydech jest procesem biernym zależnym od elastyczności pęcherzyków płucnych i ściany klatki piersiowej oraz elastyczności i drożności drzewa oskrzelowego. 

Częstość oddechów zależy od wieku:
-noworodek oddycha z częstotliwością -40-50/min
-małe dziecko oddycha z częstotliwością-18-25/min
-dorosły oddycha z częstotliwością-16-20/min

Wzrost liczby oddechów następuje przy:
-gorączce

-zmniejszonej ilości hemoglobiny we krwi

-bólach w klatce piersiowej

-duszności.

Fizjologicznie oddech ulega przyspieszeniu w czasie wysiłku fizycznego i reakcji emocjonalnych.

Spadek liczby oddechów następuje przy:
-zatruciach środkami nasennymi i morfiną

-urazach czaszkowych.

Fizjologicznie oddech zwalnia się w czasie snu i hiperwentylacji.

Jakość oddechów
Oddech prawidłowy to oddech:

·        regularny,

·        równomiernie głęboki,

·        wykonywany bez wysiłku,

·        wykonywany przez nos,

·        bez szmerów,

·        bez zapachu (zapachy po spożyciu pokarmów lub używek),

·        z równomiernym unoszeniem i opadaniem boków klatki piersiowej,

·        z unoszeniem klatki piersiowej podczas wdechu, a opadaniem podczas wydechu.

 

W warunkach patologicznych można obserwować zmiany w oddychaniu, takie jak:

·        oddech zwolniony,

·        oddech nieregularny,

·        przez usta(nawilżać wyschnięte błony śluzowe,

§  dostarczać płynu do picia lub płukania),

·        nadmierna wentylacja płuc (hiperwentylacja),

·        zmniejszona wentylacja płuc (hipowentylacja),

·        bezdech,

·        utrudniony wydech (w astmie oskrzelowej),

·        duszność wydechowa,

·        duszność wdechowa,

·        oddychanie wysiłkowe np. oddechy z udziałem dodatkowych mięśni międzyżebrowych, zapadaniem dołków podobojczykowych, napinaniem skrzydełek nosa.

Szmery oddechowe słyszalne w czasie oddychania mogą przybierać charakter:

·        prawidłowych szmerów oddechowych (oddech prawidłowy),

·        świstów (przy zwężeniu dróg oddechowych),

·        furczeń (w astmie oskrzelowej),

·        trzeszczeń (w obrzęku płuc).

Woń powietrza wydychanego może być:

·        bez zapachu (oddech prawidłowy),

·         o zapachu acetonu( zgniłych jabłek)- w cukrzycy,

·         o zapachu amoniaku- w śpiączce mocznicowej

·        o  zapachu alkoholu -w śpiączce alkoholowej

·        o zapachu zgnilizny-przy braku higieny jamy ustnej i niektórych schorzeniach żołądka.

 

Rytm oddechowy

rytm oddechu powinien być regularny, równomiernie głęboki.

·        regularne oddechy -oddech prawidłowy

 

·        oddech Biota - po kilku głębokich oddechach następuje krótkotrwałe zatrzymanie oddechu, występuje przy uszkodzeniu ośrodka oddechowego

 

 

• oddech Kussmaula (gonionego psa)- bardzo głębokie, regularne oddechy z krótkimi okresami bezdechu, występuje w cukrzycy i kwasicy

 

 

• oddech Cheyne'a - Stokesa - coraz głębsze, a następnie coraz płytsze oddechy, kończące się na chwilowym bezdechu, występuje w niewydolności serca

 

• oddech paradoksalny -klatka piersiowa unosi się podczas wydechu

• oddychanie przez usta-występuje przy niedrożności nosa spowodowanej stanem kataralnym ,skrzywieniem przegrody nosa, polipami lub przerostem trzeciego migdałka

• oddech charczący, głęboki przez otwarte usta ,z odrzuceniem głowy do tyłu może wystąpić w agonii

• oddech powierzchowny i szybki -w przypadku bólu.

W stanie zdrowia wydech jest nieco dłuższy niż wdech. W chorobach płuc (astma oskrzelowa)wydech jest utrudniony i znacznie sie wydłuża.

Sposób oddychania :
-tor piersiowy-w czasie oddechu unosi się klatka piersiowa(głównie kobiety)
-tor brzuszny-w czasie oddechu unosi się brzuch(głównie mężczyźni).

 

Oddychanie klatką piersiową i oddychanie przeponą.

Rozszerzająca się klatka piersiowa powoduje wessanie powietrza do płuc. Zmniejszając swoją pojemność wypycha powietrze na zewnątrz. Płuca przystosowują się biernie do ruchów klatki piersiowej i przepony. Przepona odgrywa przy tym główną rolę, działając na kształt miecha. Oddech przeponowy jest wspomagany oddychaniem klatki piersiowej. Dlatego też z wiekiem, gdy sprężystość ścian klatki piersiowej stopniowo się zmniejsza, piersiowy tor oddychania traci powoli swoje znaczenie.

W pozycji leżącej przeważa znacznie brzuszny typ oddychania.

Pielęgnowanie osób z zaburzonym oddechem

-prawidłowy mikroklimat na sali (wietrzenie, temperatura 18-20 stopni C, wilgotność 50 %)
-luźna bielizna osobista
-kontrola podawanego tlenu
-obserwacja tętna i oddechu
-stała obecność opiekuna
-wykonywanie czynności pielęgnacyjnych za pacjenta
-dieta lekkostrawna
-obserwacja wypróżnień
-relaksacja
-wykonywanie inhalacji
-oklepywanie i pomoc przy odkrztuszaniu