Algorytm pobierania plwociny do badań

 POBIERANIE PLWOCINY DO BADAŃ

Plwocina składa się z wydzieliny pochodzącej z drzewa oskrzelowego, ślina z

górnych dróg oddechowych i dolnych dróg oddechowych – płuc. Fizjologicznie

ilość wydzieliny jest niewielka i nie jest odkrztuszana. Ilość, jakość, skład

zmieniają się w stanach patologicznych.

Cel badania plwociny

• Badanie ogólne (gęstość, ilość, barwa, domieszki patologiczne w tym ropa,

krew, obecność pasożytów (larwy glisty ludzkiej), układanie się plwociny

w naczyniu po badaniu.

• Badanie mikrobiologiczne celem ustalenia antybiogramu przed rozpoczęciem

antybiotykoterapii.

• Badanie cytologiczne.

• Badanie w kierunku prątka gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis).

Wskazania

• Schorzenia infekcyjne i zapalne górnych i dolnych dróg oddechowych.

• Ropień płuca.

• Podejrzenie gruźlicy płuc.

• Rozstrzenie oskrzeli.

• Rak płuc.

Przeciwwskazania do pobierania plwociny

• Chory nieprzytomny.

• Trudności w odkrztuszaniu plwociny.

• Angina ropna.

• Zapalenie jamy ustnej bakteryjne i grzybicze.

Powikłania

• Kontaminacja drobnoustrojów gardła i jamy ustnej do plwociny – zafałszowany

wynik badania.

• Nieprzestrzeganie zasad aseptyki.

Struktura czynności – pobrania plwociny do badania

I. Czynności przygotowawcze

1. Przygotowanie się osoby wykonującej czynność:

• Odczytanie pisemnego zlecenia lekarskiego w Indywidualnej Karcie Zleceń.

• Higieniczne mycie i /lub dezynfekcja rąk.

2. Przygotowanie zestawu i otoczenia:

» jałowy, jednorazowego użytku suchy, zapakowany pojemnik, w przypadku

badania na prątka gruźlicy pojemnik ciemny o szerokim wlocie,

» rękawice jednorazowe, niejałowe,

» miska nerkowata,

» maska ochronna na usta (jednorazowego użytku), przyłbica, okulary

ochronne,

» lignina,

» przegotowana woda w kubku,

» parawan.

3. Przygotowanie pacjenta:

• Sprawdzenie tożsamości pacjenta.

• Poinformowanie pacjenta o:

» celu, wskazaniach i przebiegu wykonywanych czynności,

» niestosowaniu płukanek do ust i gardła oraz innych środków o miejscowym

działaniu dezynfekującym, w tym tabletek do ssania,

» niemyciu zębów pastą (większość dostępnych past zawiera silne substancje

antybakteryjne, które mogą niszczyć mikrobiotę gardła).

• Pobranie plwociny na czczo, po płukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą

(zapobiega zanieczyszczeniu materiału śliną) z głębokiego odkrztuszenia

w ilości kilku mililitrów do jałowego pojemnika jednorazowego użytku.

• Pacjentom z utrudnionym odkrztuszaniem wydzieliny wskazane jest

wykonanie inhalacji z 0,9% NaCl.

• Uzyskanie zgody na wykonanie badania.

II. Czynności właściwe

• Higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk.

• Założenie rękawic jednorazowego użytku.

• Osłonięcie łóżka parawanem.

• Ułożenie chorego w wygodnej pozycji – siedzącej.

• Wypłukanie jamy ustnej przegotowaną wodą.

• Osuszenie ust ligniną.

• Założenie maski ochronnej na usta, przyłbicy i okularów osobie wykonującej

czynność.

• Odkrztuszenie plwociny do przygotowanego pojemnika, pobrana próbka

powinna zawierać od 2 do 10 ml materiału do badań.

• Obserwowanie pacjenta w trakcie wykonywanych czynności.

• Zamknięcie pojemnika bezpośrednio po pobraniu plwociny (unikać dotykania

wnętrza pojemnika i nakrętki).

• Po badaniu wypłukiwanie jamy ustnej przegotowaną wodą.

• Osuszenie ust ligniną.

1. Pacjent samodzielny:

• Wszystkie czynności wykonuje samodzielnie po poinstruowaniu.

III. Czynności końcowe

1. Uporządkowanie sprzętu:

» segregacja odpadów zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami

i procedurami,

» odstawienie parawanu,

» opisanie pojemnika z pobraną plwociną – nazwiskiem i wiekiem pacjenta,

ewentualnie kodem kreskowym identycznym jak na skierowaniu,

» dostarczenie probówki jak najszybciej do laboratorium.

2. Postępowanie z pacjentem:

» ułożenie pacjenta wygodnie w łóżku.

3. Dotyczące osoby wykonującej czynność:

» zdjęcie rękawic,

» higieniczne mycie i/lub dezynfekcja rąk,

» udokumentowanie zabiegu.

Zalecenia dotyczące pobrania i transportu plwociny

• Materiał powinien być adekwatny do toczącego się procesu chorobowego.

• Ilość materiału powinna być wystarczająca do wykonania badania.

• Plwocinę do badania należy dostarczyć bezpośrednio po pobraniu

w zamkniętym, transportowym pojemniku. Pozostawienie materiału

w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 godz. może powodować namnażanie się

bakterii będących bezpośrednią przyczyną infekcji – wówczas ocena ilościowa

jest niemożliwa na skutek namnażania się mikroflory i zagłuszenia wzrostu

patogenów chorobotwórczych.

• Przygotowaną próbkę można badać nie tylko mikrobiologicznie (pod kątem

bakterii i ich rodzaju), lecz również cytologicznie (ze względu na rodzaj

komórek). Dzięki badaniu cytologicznemu plwociny możliwe jest wykrycie

komórek nowotworowych.

• Plwocinę należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia przeciwbakteryjnego

i przeciwgrzybiczego; w przypadku gdy jest to niemożliwe, należy dołączyć na

czytelnie wypełnionym skierowaniu pełną informację o podawanych lekach

niezależnie od drogi ich podawania.

• W przypadku pobierania plwociny do badania w kierunku gruźlicy płuc materiał

należy pobierać przez kolejno 3–5 dni i dostarczać natychmiast do pracowni

mikrobiologicznej.

• Materiał należy oznakować imieniem i nazwiskiem pacjenta, jego wiekiem oraz

rodzajem materiału i rozpoznaniem.

• W przypadku odkrztuszania plwociny pobudzanej inhalacją należy nanieść

informację na probówce, gdyż materiał może zostać mylnie wzrokowo oceniony

i uznany za ślinę.