Egzamin zawodowy kwalifikacja med14 2024 styczeń-egzamin praktyczny z zasadami oceniania

 Zadanie egzaminacyjne

 Po zapoznaniu się z informacjami o pacjentce na fantomie leżącym w łóżku wykonaj kolejno (nie markuj wykonania!): 

− mycie oczu, twarzy, uszu, szyi, 

− podanie leku w postaci maści na skórę prawego podudzia, 

− zmianę poszwy na kocu. 

Traktuj fantom jak pacjentkę, niezbędne informacje przekazuj cicho, tak, aby nie przeszkadzać innym zdającym. Gotowość do wykonania mycia oczu, twarzy, uszu, szyi pacjentce zgłoś przewodniczącemu Zespołu Nadzorującego przez podniesienie ręki i po uzyskaniu jego zgody przystąp do wykonania zadania. Uwaga! Przed rozpoczęciem procedury podania leku w postaci maści na skórę prawego podudzia pacjentce leżącej w łóżku ponownie zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do wykonania tego zadania. Po uzyskaniu zgody przewodniczącego ZN przystąp do wykonania zadania w obecności egzaminatora. Wszystkie czynności na fantomie wykonaj w czasie nie dłuższym niż 40 minut. Po upływie tego czasu przewodniczący ZN przerwie Ci wykonywanie czynności słowami „czas minął” oznaczającymi zakończenie procesu oceny przez egzaminatora. Zadanie wykonaj zgodnie z zasadami i procedurami, uwzględniając przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomię pracy. Materiały, przybory, środki i sprzęt niezbędne do wykonania zadania znajdują się w magazynie. Po każdym zabiegu uporządkuj stanowisko pracy. Wypełnij indywidualną kartę pielęgnacji i zabiegów medycznych. Datę i godziny wpisz zgodnie ze stanem faktycznym w dniu egzaminu.

 Uzupełnij algorytm wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego z soli fizjologicznej. Następnie zaznacz wszystkie prawidłowe zalecenia dla pacjentki dotyczące diety lekkostrawnej. Niezbędna dokumentacja do uzupełnienia znajduje się w arkuszu egzaminacyjnym. Na potrzeby egzaminu w miejscach, w których trzeba wpisać imię i nazwisko osoby wykonującej zabiegi (opiekuna medycznego) należy wpisać XX YY. Po zakończeniu pracy arkusz egzaminacyjny pozostaw na stoliku. 

Informacje o pacjentce* Alicja Domańska (PESEL 37031611141) przebywa drugą dobę na oddziale internistycznym. Pacjentka została przyjęta z powodu utraty przytomności, niskich wartości ciśnienia tętniczego i odwodnienia organizmu, jej BMI wynosi 18,4. Zgłasza złe samopoczucie, ogólne osłabienie i brak apetytu. Ma obniżoną wydolność w zakresie higieny własnego ciała. Na powierzchni całego podudzia kończyny dolnej prawej występuje zmiana chorobowa sucha w postaci licznych czerwonych grudek. Pacjentka ma podłączane płyny kroplowe dwa razy dziennie po 500 ml według indywidualnej karty zlecenia. Lekarz po badaniu zalecił podanie leku w postaci maści na skórę prawego podudzia pacjentki. *dane pacjentki i informacje o niej są fikcyjne i zostały przygotowane na potrzeby egzaminu Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 120 minut. 

Ocenie podlegać będą 3 rezultaty:

 − algorytm wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego z soli fizjologicznej, 

− zalecenia dla pacjentki dotyczące diety lekkostrawnej,

 − indywidualna karta pielęgnacji i zabiegów medycznych

 oraz przebieg wykonania mycia oczu, twarzy, uszu, szyi, 

podania leku w postaci maści na skórę prawego podudzia 

oraz zmiany poszwy na kocu pacjentce leżącej w łóżku.

 Algorytm wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego z soli fizjologicznej (obowiązujące zasady, czynności opiekuna medycznego dotyczące pacjenta, sprzętu, materiałów oraz sposobu wykonania zabiegu) 

A. Czynności opiekuna medycznego wykonywane przed przystąpieniem do wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego (należy zapisać co najmniej 3 czynności wykonywane przez opiekuna medycznego): ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. 

B. Skład zestawu do wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego: ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………….

 C. Przebieg wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego (należy zapisać co najmniej 6 czynności wykonywanych przez opiekuna medycznego od momentu skompletowania zestawu): ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. .…………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………. 

D. Czynności opiekuna medycznego po wykonaniu odłączenia kroplowego wlewu dożylnego (należy zapisać co najmniej 3 czynności/zasady): ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………. 

Zalecenia dla pacjentki dotyczące diety lekkostrawnej (należy zaznaczyć w polach  znakiem X wszystkie produkty i potrawy zalecane pacjentce) Lp. Grupa produktów i potraw oraz ich obróbki Rodzaj produktu i potrawy* 

1. Produkty zbożowe  makaron pełnoziarnisty  makaron ryżowy  pieczywo pszenne  pieczywo razowe  mąka kukurydziana  kasza gryczana  kasza pęczak  kasza manna  ryż biały  kasza kuskus 

2. Mleko i produkty mleczne  mleko 1,5%  mleko skondensowane  jogurt naturalny  śmietana 30%  maślanka  ser pleśniowy  ser twarogowy chudy  ser żółty  kefir  zsiadłe mleko 

3. Mięso i ryby  kurczak  chuda cielęcina  baranina  kaczka  chuda wołowina  tłusta wieprzowina  indyk bez skóry  dorsz pieczony w folii  wędzona makrela

 4. Tłuszcze  olej rzepakowy  słonina  smalec  olej słonecznikowy  margaryna twarda  margaryna miękka  oliwa z oliwek 

5. Zupy  zupa krem z warzyw  bulion drobiowy  grochówka  barszcz czerwony  zasmażane  zaprawiane śmietaną  zaprawiane mlekiem 

6. Techniki obróbki pokarmów  gotowanie  duszenie  wędzenie  marynowanie  przyrządzanie na parze  smażenie  pieczenie w rękawie, naczyniu żaroodpornym  peklowanie  przecieranie 

7. Potrawybezmięsne  kapusta z grochem i grzybami  kasza jaglana z bananem i cynamonem  placki ziemniaczane  gotowane kluski ziemniaczane  marchwiowe kotleciki z kaszą kuskus  makaron pełnoziarnisty z fetą i warzywami  zapiekanka z makaronem drobnoziarnistym i szpinakiem 

8. Desery i wyroby cukiernicze  torty  kisiele  kremy  ciasto drożdżowe  batony  galaretka  mus owocowy  

9. Napoje  sok brzoskwiniowo-pomarańczowy  kakao  napoje czekoladowe  niegazowana woda mineralna  kompot z jabłek  herbata ziołowa  kefir  mocna herbata  kawa zbożowa 

10. Owoce i warzywa  jabłka, morele, brzoskwinie, pomarańcze, banany  śliwki suszone, figi, daktyle  gotowane buraki  groch, ciecierzyca, soja  fasola, soczewica, bób  marchew zasmażana  gotowana młoda fasolka szparagowa  przetarte lub zmiksowane ziemniaki  szpinak, dynia, patisony, seler  surowa zielona sałata  pomidor bez skórki  tarta marchewka  owoce marynowane z puszki.

ZASADY OCENIANIA 

Rezultat 1: Algorytm wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego z soli fizjologicznej Zapisane (niekoniecznie w identycznym brzmieniu, pod warunkiem poprawności merytorycznej): 

1 Czynności opiekuna medycznego wykonywane przed przystąpieniem do wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego: 

- poinformowanie o przebiegu czynności,

 - uzyskanie zgody na przeprowadzenie zabiegu/zapytanie o zgodę,

- umycie higieniczne i/lub dezynfekcja rąk, 

- przygotowanie zestawu Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 2 czynności 

2 Skład zestawu do wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego: 

- jałowy gazik, 

- jałowy koreczek, 

- rękawiczki jednorazowe,

 - pojemnik na odpady medyczne zakaźne/miska nerkowata Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 3 elementy zestawu

 3 Przebieg wykonania odłączenia kroplowego wlewu dożylnego: 

- założenie rękawiczek jednorazowych, 

- zaciśnięcie aparatu/aparatu do przetoczeń płynów po zakończeniu infuzji/wchłaniania płynu kroplowego/płynu dożylnego (i.v.)/zaciśnięcie zacisku rolkowego,

 - podłożenie gazika pod kaniulę dożylną/wenflon/w miejscu połączenia aparatu z kaniulą dożylną/wenflonem, 

- uciśnięcie żyły powyżej miejsca zakończenia kaniuli dożylnej/uciśnięcie palcami skóry nad żyłą w miejscu wyczuwalnego zakończenia kaniuli dożylnej/wenflonu,

 - odłączenie/odkręcenie aparatu do przetoczenia od kaniuli dożylnej/wenflonu, 

- zamknięcie/zakręcenie światła/otworu kaniuli dożylnej/wenflonu koreczkiem, 

- zabranie/usunięcie gazika spod wenflonu/kaniuli dożylnej, 

- zdjęcie ze stojaka/statywu zestawu/butelki połączonej z aparatem do przetoczeń Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisanych jest co najmniej 5 czynności 

4 Czynności opiekuna medycznego po wykonaniu odłączenia kroplowego wlewu dożylnego:

 - uporządkowanie zestawu/sprzętu/materiałów/wyrzucenie do czerwonego worka/kosza na odpady medyczne zakaźne zużytego gazika/drenu/rękawiczek, 

- odstawienie statywu/stojaka, 

- zdjęcie rękawiczek jednorazowych, 

- dezynfekcja rąk Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zostaną zapisane co najmniej 2 czynności/zasady 

Rezultat 2: Zalecenia dla pacjentki dotyczące diety lekkostrawnej Zaznaczone wyłącznie: 

1 Produkty zbożowe: - makaron ryżowy - pieczywo pszenne - mąka kukurydziana - kasza manna - ryż biały - kasza kuskus Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczonych jest co najmniej 5 pozycji 

2 Mleko i produkty mleczne: - mleko 1,5% - jogurt naturalny - maślanka - ser twarogowy chudy - kefir - zsiadłe mleko Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczonych jest co najmniej 5 pozycji 

3 Mięso i ryby: - kurczak - chuda cielęcina - chuda wołowina - indyk bez skóry - dorsz pieczony w folii Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 4 pozycje

 4 Tłuszcze: - olej rzepakowy - olej słonecznikowy - margaryna miękka - oliwa z oliwek Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 2 pozycje 

5 Zupy: - zupa krem z warzyw - bulion drobiowy - barszcz czerwony - zaprawiane mlekiem Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 3 pozycje 

6 Techniki obróbki pokarmów: - gotowanie - duszenie - przyrządzanie na parze - pieczenie w rękawie, naczyniu żaroodpornym - przecieranie Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 3 pozycje 

7 Potrawy bezmięsne: - kasza jaglana z bananem i cynamonem - gotowane kluski ziemniaczane - marchwiowe kotleciki z kaszą kuskus - zapiekanka z makaronem drobnoziarnistym i szpinakiem Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 3 pozycje 

8 Desery i wyroby cukiernicze: - kisiel - ciasto drożdżowe - galaretka - mus owocowy Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 3 pozycje 

9 Napoje: - sok brzoskwiniowo -pomarańczowy - niegazowana woda mineralna - kompot z jabłek - herbata ziołowa - kawa zbożowa Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 4 pozycje 

10 Owoce i warzywa: - jabłka, morele, brzoskwinie, pomarańcze, banany - gotowane buraki - gotowana młoda fasolka szparagowa - przetarte lub zmiksowane ziemniaki - szpinak, dynia, patisony, seler - surowa zielona sałata - pomidor bez skórki - tarta marchewka Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczonych jest co najmniej 6 pozycji 

Rezultat 3: Indywidualna karta pielęgnacji i zabiegów medycznych Wpisane 1 Imię i nazwisko: Alicja Domańska, PESEL 37031611141 2 Oddział/placówka: internistyczny/interna/wewnętrzny Zabiegi higieniczne i pielęgnacyjne 3 Rodzaj zabiegu, czynności: mycie oczu, twarzy, uszu, szyi Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu Podpis: XX YY Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli poszczególne elementy toalety będą wpisane w oddzielnych rubrykach 4 Rodzaj zabiegu: zmiana poszwy na kocu Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu Podpis: XX YY Zabiegi i czynności medyczne 5 Rodzaj zabiegu: podanie leku w postaci maści/podanie leku w postaci maści na skórę prawego podudzia Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu Podpis: XX YY 

Przebieg 1: Wykonanie mycia oczu, twarzy, uszu, szyi pacjentce leżącej w łóżku Zdający na wykonanie 3 przebiegów ma przeznaczone 40 minut. Po upływie 45 minut przewodniczący ZN przerywa zdającemu wykonywanie czynności słowami „czas minął” oznaczającymi zakończenie procesu oceny przez egzaminatora. Zdający zgłasza gotowość do wykonania czynności przez podniesienie ręki. Uwaga! Jeżeli zdający w poszczególnych kryteriach markuje wykonanie czynności, a nie je wykonuje, to nie należy uznawać danego kryterium za spełnione (dotyczy wszystkich przebiegów) 

Zdający kolejno: 

1 poinformował pacjentkę o zamiarze wykonania mycia oczu, twarzy, uszu i szyi oraz zapytał o zgodę na wykonanie tej czynności Ze względu na specyfikę sytuacji egzaminacyjnej kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający najpierw umyje i/lub zdezynfekuje ręce, a potem poinformuje i zapyta o zgodę 

2 umył higienicznie i/lub zdezynfekował ręce, założył fartuch ochronny foliowy i rękawiczki jednorazowe 

3 podłożył podkład chłonny/ręcznik pod głowę pacjentki, zabezpieczył podkładem/ręcznikiem poszewkę i koszulę pacjentki przed zamoczeniem Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający zdjął pacjentce koszulę 

4 nalał wodę do miski, sprawdził temperaturę wody przez polanie skóry własnego przedramienia lub zmierzył termometrem Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający wcześniej nalał wodę do miski i sprawdził jej temperaturę 

5 umył oczy pacjentce, wykonując mycie każdego oka w kierunku od kącika zewnętrznego do nosa, stosując czystą wodę bez mydła

 6 umył twarz pacjentki w kolejności: czoło, policzek, nos, drugi policzek, broda, okolica pod nosem, usta używając namydlonej myjki lub myjki namoczonej w wodzie, osuszył umytą twarz 

7 umył uszy pacjentki i osuszył je ręcznikiem 

8 umył szyję pacjentki namydloną myjką, spłukał wodą i osuszył ją ręcznikiem 

9 użyte rękawiczki wyrzucił do wózka/pojemnika/stelaża z napisem: "Odpady medyczne zakaźne"

 Przebieg 2: Podanie leku w postaci maści na skórę prawego podudzia pacjentce leżącej w łóżku Uwaga! Ocena kryterium P.2.4 do P.2.5 wymaga obecności egzaminatora bezpośrednio przy zdającym Zdający kolejno: 

1 poinformował pacjentkę o zamiarze zastosowania maści na zmianę skórną i zapytał o zgodę, zdezynfekował ręce, założył rękawiczki jednorazowe Kryterium należy uznać za spełnione również, jeśli zdający poinformował i zapytał o zgodę wcześniej 

2 odsłonił prawą kończynę dolną pacjentki, zabezpieczył prześcieradło pod kończyną dolną pacjentki ręcznikiem/podkładem 

3 umył za pomocą myjki jednorazowej wodą z mydłem/wodą boczną (zewnętrzną) stronę podudzia pacjentki, osuszył ją Kryterium należy uznać za spełnione również, jeśli zdający umył całe podudzie 

4 pobrał maść z pojemnika za pomocą szpatułki laryngologicznej/gazika lub założył nowe rękawiczki i pobrał maść z pojemnika za pomocą dłoni w rękawiczce Uwaga! Ocena kryterium wymaga bezpośredniej obecności egzaminatora przy zdającym, egzaminator pozostaje przy zdającym do oceny kryterium P.2.5 

5 rozsmarował maść w obu dłoniach, rozprowadził maść na skórze bocznej (zewnętrznej) strony podudzia wykonując ruchy zgodnie z kierunkiem wzrastania włosów

 6 założył/zabezpieczył całą powierzchnię posmarowanego podudzia gazą opatrunkową i przymocował ją za pomocą bandaża Kryterium należy uznać za spełnione również, jeśli zdający założył gazę opatrunkową na powierzchnię całego podudzia 

7 wyrzucił użyte rękawiczki jednorazowe do wózka/pojemnika/stelaża z napisem: "Odpady medyczne zakaźne" 

8 podczas wykonywania czynności nie zabrudził i nie zamoczył pościeli 

9 przynajmniej raz zapytał pacjentkę o samopoczucie  

Przebieg 3: Zmiana poszwy na kocu pacjentce leżącej w łóżku Zdający kolejno: 

1 poinformował pacjentkę o zamiarze wykonania czynności i zapytał o zgodę Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający poinformował i zapytał o zgodę wcześniej 

2 zdezynfekował ręce i założył nowe rękawiczki jednorazowe 

3 usunął koc z poszwy tak, aby pacjentka była cały czas przykryta poszwą 

4 założył na koc czystą poszwę okrywając pacjentkę 

5 zmienił poszwę tak, że brudna poszwa nie stykała się z czystą, czysta poszwa nie dotykała podłogi 

6 wyrównał koc na całej powierzchni, zasunął zamek błyskawiczny/zapiął guziki 

7 użyte rękawiczki jednorazowe wyrzucił do wózka/pojemnika/stelaża z napisem: "Odpady medyczne zakaźne"

.

Egzamin zawodowy MED.14 -praktyczny 2024 czerwiec z kryteriami oceniania

 Zadanie egzaminacyjne 

Po zapoznaniu się z informacjami o pacjentce przygotuj zestaw do wykonania pobrania wymazu z rany powierzchownej/owrzodzenia podudzia lewego pacjentce leżącej w łóżku (nie wykonuj tego zabiegu). Po przygotowaniu zestawu umieść go na tacy lub stoliku zabiegowym i zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do jego oceny. Po zakończeniu oceny przygotowanego zestawu zbędne materiały, przybory, środki i sprzęt odnieś do magazynu. Następnie wykonaj pacjentce leżącej w łóżku kolejno (nie markuj wykonania):

 − iniekcję heparyny drobnocząsteczkowej: Clexane 40 mg (0,4 ml) w okolicę powłok brzusznych,

 − mycie klatki piersiowej i pleców,

 − zmianę koszuli nocnej szpitalnej. 

Gotowość do przygotowania zestawu do wykonania pobrania wymazu z rany powierzchownej/owrzodzenia podudzia lewego zgłoś przewodniczącemu Zespołu Nadzorującego przez podniesienie ręki. Po uzyskaniu zgody przewodniczącego ZN przystąp do wykonania zadania. 

Uwaga! Bezpośrednio przed wykonaniem iniekcji z heparyny drobnocząsteczkowej kolejny raz zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do wykonania tego zadania. Po uzyskaniu zgody przewodniczącego ZN przystąp do wykonania zadania w obecności egzaminatora. Wszystkie czynności na fantomie wykonaj w czasie nie dłuższym niż 35 minut. Po upływie tego czasu przewodniczący ZN przerwie Ci wykonywanie czynności słowami „czas minął” oznaczającymi zakończenie procesu oceny przez egzaminatora. Traktuj fantom jak pacjentkę. Niezbędne informacje przekazuj cicho, tak, aby nie przeszkadzać innym zdającym. Wszystkie czynności wykonaj zgodnie z zasadami i procedurami, uwzględniając przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomię pracy. Materiały, przybory, środki i sprzęt niezbędne do wykonania zadania znajdują się w magazynie. Po wykonaniu zadania uporządkuj stanowisko pracy. Uzupełnij tabelę z algorytmem oklepywania pleców i klatki piersiowej oraz wypełnij indywidualną kartę pielęgnacji i zabiegów medycznych, potwierdź w niej wykonane zabiegi. Datę i godziny wpisz zgodnie ze stanem faktycznym w dniu egzaminu. Na potrzeby egzaminu w miejscach, w których trzeba wpisać imię i nazwisko osoby wykonującej zabiegi (opiekuna medycznego) należy wpisać XX YY. Niezbędna dokumentacja do uzupełnienia znajduje się w arkuszu egzaminacyjnym. Po zakończeniu pracy arkusz egzaminacyjny pozostaw na stoliku. 

Informacje o pacjentce* Na oddziale chirurgicznym przebywa Alicja Misiak (PESEL 47031611161). Od 10 lat pacjentka choruje na chorobę Parkinsona. Obecnie ma objawy utrzymującej się sztywności mięśni szkieletowych i spowolnienia ruchowego. Z powodu niewydolności żylnej u pacjentki występuje owrzodzenie podudzia lewego, rana jest zabezpieczona opatrunkiem. Dwa dni temu pacjentka została przyjęta na oddział z gorączką 38.8°C, otwartą raną na lewym podudziu i objawami zakażenia tej rany. Na zlecenie lekarskie otrzymuje heparynę drobnocząsteczkową: Clexane 40mg (0,4 ml). W chwili obecnej pacjentka jest bardzo osłabiona i cały czas spędza w łóżku. *dane pacjentki i informacje o niej są fikcyjne i zostały przygotowane na potrzeby egzaminu 

Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 120 minut. Ocenie będą podlegać 3 rezultaty: 

− zestaw do wykonania pobrania wymazu z rany powierzchownej/owrzodzenia podudzia lewego,

 − indywidualna karta pielęgnacji i zabiegów medycznych,

 − algorytm oklepywania pleców i klatki piersiowej 

oraz wykonanie iniekcji heparyny drobnocząsteczkowej Clexane 40 mg (0,4 ml) w okolicę powłok brzusznych, 

mycie klatki piersiowej i pleców, 

zmiana koszuli nocnej szpitalnej pacjentce leżącej w łóżku.

Algorytm oklepywania pleców i klatki piersiowej 

Czynności, które musi wykonać opiekun medyczny przed przystąpieniem do oklepywania pleców i klatki piersiowej (należy zapisać co najmniej 5 czynności): ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. 

Przygotowywanie pacjenta/pacjentki do wykonania oklepywania pleców i klatki piersiowej (należy zapisać co najmniej 3 czynności opiekuna medycznego dotyczących przygotowania pacjenta/pacjentki): ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. 

Wykonanie oklepania pleców (należy zapisać co najmniej 4 czynności, które powinien wykonać opiekun medyczny z uwzględnieniem kierunku oklepywania, techniki i zasad oraz miejsc, które należy omijać podczas oklepywania): ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. 

Wykonanie oklepania klatki piersiowej (należy zapisać co najmniej 4 czynności, które powinien wykonać opiekun medyczny z uwzględnieniem kierunku oklepywania, techniki i zasad oraz miejsc, które należy omijać podczas oklepywania): ………………………………………………………………………………………………………….................... …………………………………………………………………………………………………………………….…. ……………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………….. 

Czynności po wykonaniu oklepywania pleców i klatki piersiowej dotyczące opiekuna medycznego i pacjenta/pacjentki (należy zapisać co najmniej 4 czynności, które powinien wykonać opiekun medyczny z uwzględnieniem metodyki, techniki i zasad oraz informacji, które opiekun medyczny powinien przekazać pacjentowi/pacjentce po wykonaniu oklepywania): ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………….

Rezultat 1: Zestaw do wykonania pobrania wymazu z rany powierzchownej/owrzodzenia podudzia lewego pacjentce leżącej w łóżku

 Uwaga. Należy ocenić bezpośrednio po podniesieniu ręki przez zdającego Na tacy lub stoliku zabiegowym znajdują się:

 1 rękawiczki jednorazowe, jednorazowa maseczka ochronna 

2 środek do dezynfekcji skóry i błon śluzowych w butelce z atomizerem 

3 jednorazowa wymazówka z podłożem transportowym 

4 naklejka na probówkę z 2 kodami kreskowymi 

5 jałowe gaziki, co najmniej 2 lub jedno opakowanie zbiorcze, jałowa pęseta jednorazowa 

6 serweta jałowa 

7 miska nerkowata jednorazowa/wózek/pojemnik/stelaż z napisem "Odpady medyczne zakaźne"

Rezultat 2: Indywidualna karta pielęgnacji i zabiegów medycznych Wpisane

 1 Imię i nazwisko: Alicja Misiak, PESEL: 47031611161, Oddział/placówka: chirurgii ogólnej/chirurgiczny 

2 Zabiegi higieniczne i pielęgnacyjne: Rodzaj zabiegu: mycie klatki piersiowej i pleców, zmiana koszuli nocnej Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu; Podpis: XX YY Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli poszczególne czynności zostaną zapisane w odrębnych pozycjach 

3 Zabiegi i czynności medyczne: Rodzaj zabiegu, czynności: iniekcja heparyny drobnocząsteczkowej 4000 j.m./0,4 ml podskórnie/s.c. lub iniekcja Clexane 40 mg/0,4 ml podskórnie/s.c. Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu; Podpis: XX YY

Rezultat 3: Algorytm oklepywania pleców i klatki piersiowej Zapisane (niekoniecznie w identycznym brzmieniu, pod warunkiem poprawności merytorycznej): 

1 Czynności, które musi wykonać opiekun medyczny przed przystąpieniem do oklepywania pleców i klatki piersiowej:

 - higieniczne umycie rąk i/lub dezynfekcja rąk

 - ustalenie tożsamości pacjenta/pacjentki/identyfikacja pacjenta/pacjentki 

- uzyskanie zgody pacjenta/pacjentki 

- przygotowanie zestawu/przygotowanie rękawiczek, środka do dezynfekcji, miski nerkowatej, ligniny/ręczników jednorazowych

 - założenie fartucha

 - założenie rękawiczek ochronnych

 Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 4 czynności 

2 Przygotowywanie pacjenta/pacjentki do oklepywania pleców i klatki piersiowej:

 - poinformowanie o zamiarze wykonania oklepywania pleców i klatki piersiowej 

- ułożenie pacjenta/pacjentki stosownie do stanu zdrowia 

- zdjęcie/poproszenie o zdjęcie wierzchniej bielizny osobistej pacjenta/pacjentki/odsłonięcie pleców i klatki piersiowej pacjenta/pacjentki 

- nasmarowanie pleców i klatki piersiowej środkiem do pielęgnacji skóry

 - udzielenie informacji dotyczących zachowania się podczas zabiegu lub przekazanie informacji dotyczącej wdychania powietrza przez nos, a wydychania przez usta

 Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 2 czynności 

3 Wykonanie oklepania pleców:

 - oklepywanie pleców od podstawy ku szczytowi 

- pominięcie podczas oklepywani okolicy łopatek, kręgosłupa i nerek - intensyfikowanie oklepywania 

- obserwacja pacjenta/pacjentki 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 3 czynności 

4 Wykonanie oklepania klatki piersiowej:

 - oklepywanie klatki piersiowej od łuku żebrowego ku obojczykom 

- pominięcie podczas oklepywania okolice serca 

- pominięcie podczas oklepywania piersi u kobiety 

- intensyfikowanie oklepywania 

- obserwacja pacjenta/pacjentki

 Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 3 czynności 

5 Czynności po wykonaniu oklepywania pleców i klatki piersiowej dotyczące opiekuna medycznego i pacjenta/pacjentki: 

- zachęcanie pacjenta/pacjentki do efektywnego kaszlu 

- wyrzucenie rękawiczek do pojemnika na odpady medyczne zakaźne - wyrzucenie fartucha jednorazowego do pojemnika na odpady medyczne zakaźne 

- dezynfekcja rąk 

- udokumentowanie wykonanej czynności 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 3 czynności

Przebieg 1: Wykonanie iniekcji heparyny drobnocząsteczkowej w okolicę powłok brzusznych pacjentce leżącej w łóżku Uwaga. Ocena kryteriów od 1.4 do 1.7 wymaga obecności egzaminatora bezpośrednio przy zdającym. Zdający na wykonanie 2 przebiegów ma przeznaczone 35 minut. Po upływie 40 minut przewodniczący ZN przerywa zdającemu wykonywanie czynności słowami „czas minął” oznaczającymi zakończenie procesu oceny przez egzaminatora. Uwaga. Jeżeli zdający w poszczególnych kryteriach markuje wykonanie czynności, a nie je wykonuje, to nie należy uznawać danego kryterium za spełnione (dotyczy obu przebiegów) Zdający kolejno: 

1 zapytał pacjentkę o imię i nazwisko i/lub sprawdził opaskę identyfikacyjną, poinformował pacjentkę o zamiarze wykonania iniekcji heparyny drobnocząsteczkowej i zapytał o zgodę na wykonanie czynności Ze względu na sytuację egzaminacyjną kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający najpierw umyje i/lub zdezynfekuje ręce, a następnie poinformuje pacjentkę, sprawdzi tożsamość i zapyta o zgodę

 2 umył higienicznie i/lub zdezynfekował ręce, założył rękawiczki jednorazowe 

3 odsłonił wyłącznie okolice brzucha pacjentki, dotknął palcami okolice pępka, spryskał skórę pacjentki w okolicach pępka środkiem do dezynfekcji skóry i błon śluzowych

 4 wziął strzykawkę z napisem: Clexane w dawce 40 mg (0,4 ml), rozdzielił dwie warstwy opakowania od strony tłoka strzykawki, wyjął strzykawkę z opakowania nie dotykając końcem strzykawki niczego Uwaga. Kryterium nie należy uznać za spełnione, jeżeli po zdezynfekowaniu miejsca wkłucia zdający ponownie dotykał skóry w tym miejscu Uwaga. Ocena kryteriów od 1.4 do 1.7 wymaga obecności egzaminatora przy zdającym 

5 założył igłę na strzykawkę, zdjął osłonkę z igły, przytrzymał strzykawkę w ręce dominującej, ujął fałd skóry palcem wskazującym i kciukiem drugiej ręki, wkuł igłę prostopadle do skóry/pod kątem 45/90 stopni i podał lek nie puszczając fałdu skóry

 6 poinformował pacjentkę o nieuciskaniu, niepocieraniu miejsca wkłucia po wstrzyknięciu 

Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający poinformuje pacjentkę po wyjęciu igły i uwolnieniu fałdu skóry 

7 wyjął igłę, uwolnił fałd skóry, nie pocierał miejsca wstrzyknięcia

 8 igłę umieścił w pojemniku twardościennym, strzykawkę w wózku/pojemniku/stelażu na odpady medyczne zakaźne. 

Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający strzykawkę po podaniu leku również umieści w pojemniku twardościennym

Przebieg 2: Mycie klatki piersiowej i pleców, zmiana koszuli nocnej szpitalnej pacjentce leżącej w łóżku

 Zdający kolejno: 

1 poinformował pacjentkę o planowanej czynności i zapytał o zgodę Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający poinformował pacjentkę i zapytał o zgodę wcześniej

 2 zdezynfekował ręce, założył foliowy fartuch jednorazowy i rękawiczki jednorazowego użytku Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający wcześniej założył fartuch jednorazowy 

3 zdjął pacjentce koszulę nocną i wrzucił ją do wózka/pojemnika/stelaża z napisem "Brudna bielizna", ułożył ręcznik na klatce piersiowej lub wsunął ręcznik pod poszwę z kocem, wywijając mankiet ręcznika na poszwę 

4 sprawdził temperaturę wody do mycia termometrem lub przez polanie wodą z dzbanka swojego przedramienia Kryterium należy uznać za spełnione również, jeżeli zdający wcześniej sprawdził temperaturę wody 

5 umył pacjentce klatkę piersiową namydloną myjką, następnie spłukał myjką wypłukaną w wodzie, osuszył klatkę piersiową ręcznikiem, ułożył pacjentkę na boku, plecami do siebie 

6 odsłonił tylko plecy pacjentki, ułożył ręcznik wzdłuż pleców i podsunął go jak najbliżej pacjentki lub podłożył go nieznacznie pod jej bok, umył plecy namydloną myjką, spłukał myjką wypłukaną w wodzie, osuszył plecy ręcznikiem, ułożył pacjentkę na plecach 

7 używany ręcznik wrzucił do wózka/pojemnika/stelaża z napisem "Brudna bielizna" 

8 założył pacjentce czystą koszulę nocną, zapiął guziki, podłożył i wyrównał koszulę pod plecami i pośladkami, podczas zakładania koszuli pacjentka była okryta kocem w poszwie 

9 użytą myjkę i rękawiczki wyrzucił do wózka/pojemnika/stelaża z napisem "Odpady medyczne zakaźne"

Egzamin zawodowy MED.14 2025 styczeń -praktyczny z kryteriami oceniania

 Zadanie egzaminacyjne 

Po zapoznaniu się z informacjami o pacjencie uzupełnij tabelę charakterystyka okładu ciepłego (rozgrzewającego) i przygotuj zestaw do wykonania okładu ciepłego, a następnie umieść go na stoliku zabiegowym. Gotowość do przygotowania zestawu do wykonania okładu ciepłego, a także gotowość do jego oceny zgłoś przewodniczącemu Zespołu Nadzorującego przez podniesienie ręki. Po zakończeniu oceny zestawu zbędne materiały, przybory, środki i sprzęt odnieś do magazynu. 

Następnie pacjentowi leżącemu w łóżku wykonaj kolejno (nie markuj wykonania): 

− płukanie oka prawego roztworem soli fizjologicznej 0,9 % NaCl, − golenie na mokro zarostu na twarzy, 

− zmianę poszwy na kocu. 

Uwaga! Przed rozpoczęciem procedury płukania oka ponownie zgłoś przez podniesienie ręki gotowość do wykonania tego zadania. Po uzyskaniu zgody przewodniczącego ZN przystąp do pracy. Wszystkie czynności na fantomie wykonaj w czasie nie dłuższym niż 40 minut. Po upływie tego czasu przewodniczący ZN przerwie Ci wykonywanie czynności słowami czas minął oznaczającymi zakończenie procesu oceny przez egzaminatora. Traktuj fantom jak pacjenta. Niezbędne informacje przekazuj cicho, tak, aby nie przeszkadzać innym zdającym. Wszystkie czynności wykonaj zgodnie z zasadami i procedurami, uwzględniając przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomię pracy. Materiały, przybory, środki i sprzęt niezbędne do wykonania zadania znajdują się w magazynie. Po zakończeniu wykonywanych czynności uporządkuj stanowisko pracy. Wypełnij indywidualną kartę pielęgnacji i zabiegów medycznych, potwierdź w niej wykonane zabiegi. Na potrzeby egzaminu w miejscach, w których trzeba wpisać imię i nazwisko osoby wykonującej zabiegi (opiekuna medycznego) należy wpisać XX YY. Datę i godziny wpisz zgodnie ze stanem faktycznym w dniu egzaminu. Niezbędna dokumentacja do uzupełnienia znajduje się w arkuszu egzaminacyjnym. Po zakończeniu pracy arkusz egzaminacyjny pozostaw na stoliku.

 Informacje o pacjencie*

 Zbigniew Eska (Pesel 47042322111) od 2 dni przebywa na oddziale internistycznym. Pacjent choruje na reumatoidalne zapalenie stawów oraz cukrzycę insulinozależną. Został przyjęty z powodu zapalenia gałki ocznej prawej z dużą ilością wydzieliny, która skleja rzęsy. Obecnie większość czasu przebywa w łóżku; z powodu ograniczonej ruchomości w stawach nie jest w stanie samodzielnie zaspokajać potrzeb higieniczno-pielęgnacyjnych. Zgłasza ból po wstrzyknięciach podskórnych na przedramieniu lewym. Na zlecenie lekarza należy wykonać płukanie oka prawego roztworem soli fizjologicznej 0,9 % NaCl. *dane pacjenta i informacje o nim są fikcyjne i zostały przygotowane na potrzeby egzaminu Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 120 minut.

 Ocenie będą podlegać 3 rezultaty:

 − zestaw do wykonania okładu ciepłego (rozgrzewającego),

 − charakterystyka okładu ciepłego (rozgrzewającego), 

− indywidualna karta pielęgnacji i zabiegów medycznych 

oraz przebieg płukania oka prawego roztworem soli fizjologicznej 0,9 % NaCl, 

wykonania na mokro golenia zarostu na twarzy pacjentowi leżącemu w łóżku 

oraz zmiany poszwy na kocu.

 Charakterystyka okładu ciepłego (rozgrzewającego) Lp. Charakterystyka zabiegu przeciwzapalnego 

Wszystkie właściwe należy zaznaczyć X 

1. Wskazania do wykonania okładu  ból mięśniowo-stawowy  oparzenie  przykurcz mięśniowy  oziębienie ciała  zaburzenie czucia  stan zapalny żył/zakrzepowe zapalenie żył  zrost po wstrzyknięciach  krwotok z nosa  czyrak  początkowa faza urazu  stan zapalny ucha środkowego 

 2. Przeciwwskazania do wykonania okładu  krwotok  ropowica  ostry stan zapalny w obrębie jamy brzusznej  wzdęcie  choroba nowotworowa  kolka  ból menstruacyjny  tętnicze zaburzenie krążenia  nadwrażliwość na ciepło  guz podskórne po iniekcji  pobudzenie/niepokój 

 3. Kolejność zakładanych warstw okładu  pierwsza – bawełniana/gaza wilgotna bezpośrednio na skórę, druga – ceratka o 2 cm większa z każdej strony od pierwszej, trzecia – sucha bawełniana/gaza o 2 cm większa od ceratki  pierwsza – bawełniana/gaza sucha bezpośrednio na skórę, druga – bawełniana/gaza wilgotna o 2 cm większa od pierwszej, trzecia – ceratka o 2 cm większa z każdej strony od poprzedniej  pierwsza - ceratka, druga - bawełniana/gaza wilgotna o 2 cm mniejsza z każdej strony od ceratki, trzecia - bawełniana/gaza sucha o 2 cm większa z każdej strony od drugiej  pierwsza – bawełniana/gaza sucha bezpośrednio na skórę, druga – ceratka o 2 cm mniejsza z każdej strony od poprzedniej, trzecia – bawełniana/gaza wilgotna o 2 cm większa od poprzedniej

4. Zasady obowiązujące podczas wykonania okładu  ocena stanu pacjenta  ocena miejsca zastosowania okładu  zastosowanie Altacetu lub 50 % alkoholu etylowego do skropienia warstwy okładu  zastosowanie Altacetu lub 70 % alkoholu etylowego do skropienia warstwy okładu  szczelne umocowanie/zabandażowanie wszystkich warstw okładu  czas stosowania okładu 2-3 godziny  czas stosowania okładu 6-8 godzin  pozostawienie warstwy suchej bezpośrednio po zdjęciu okładu na około 10 minut  pozostawienie warstwy suchej bezpośrednio po zdjęciu okładu na około 30 minut

zasady oceniania

Rezultat 1: Zestaw do wykonania okładu ciepłego (rozgrzewającego) Należy ocenić bezpośrednio po podniesieniu ręki przez zdającego 

Na stoliku zabiegowym znajduje się: 

1 miska nerkowata jednorazowa, rękawiczki jednorazowe 

2 alkohol etylowy 70 %, bandaż dziany 

3 gazik/gaziki 5 cm x 5 cm, gazik/gaziki 10 cm x 10 cm 

4 wazelina, ceratka

 5 podkład chłonny jednorazowy/ręcznik/lignina 

6 miseczka plastikowa, dzbanek na wodę 

Rezultat 2: Charakterystyka okładu ciepłego (rozgrzewającego) Zaznaczone wyłącznie: 

1 Wskazania do wykonania okładu - ból mięśniowo-stawowy - przykurcz mięśniowy - oziębienie ciała - stan zapalny żył/zakrzepowe zapalenie żył - zrost po wstrzyknięciach - czyrak - stan zapalny ucha środkowego 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczonych jest co najmniej 5 wskazań 

2 Przeciwwskazania do wykonania okładu - krwotok - ostry stan zapalny w obrębie jamy brzusznej - choroba nowotworowa - tętnicze zaburzenia krążenia - nadwrażliwość na ciepło - pobudzenie/niepokój 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 4 przeciwwskazania 

3 Kolejność zakładanych warstw okładu pierwsza – bawełniana/gaza wilgotna bezpośrednio na skórę, druga – ceratka o 2 cm większa z każdej strony od pierwszej, trzecia – sucha bawełniana/ gaza o 2 cm większa od ceratki 

4 Zasady obowiązujące podczas wykonania okładu - ocena stanu pacjenta - ocena miejsca zastosowania okładu - zastosowanie Altacetu lub 70 % alkoholu etylowego do skropienia warstwy okładu - szczelne umocowanie/zabandażowanie wszystkich warstw okładu - czas stosowania okładu 6-8 godzin - pozostawienie warstwy suchej bezpośrednio po zdjęciu okładu na około 30 minut 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zaznaczone są co najmniej 4 zasady

Rezultat 3: Indywidualna karta pielęgnacji i zabiegów medycznych Wpisane: 

1 Imię i nazwisko: Zbigniew Eska, PESEL: 47042322111 Oddział/placówka: internistyczny/wewnętrzny/interna 

2 Zabiegi higieniczne i pielęgnacyjne Rodzaj zabiegu, czynności: golenie na mokro zarostu na twarzy/wykonania na mokro golenia zarostu na twarzy pacjentowi leżącemu w łóżku/golenie zarostu na twarzy/golenie na mokro zarostu Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu Podpis: XX YY

 3 Zabiegi higieniczne i pielęgnacyjne Rodzaj zabiegu, czynności: zmiana poszwy/zmiana poszwy na kocu/zmiana poszwy na kocu pacjentowi leżącemu w łóżku Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu Podpis: XX YY 

4 Zabiegi i czynności medyczne Rodzaj zabiegu, czynności: płukanie oka prawego roztworem soli fizjologicznej/płukanie oka prawego roztworem 0,9% NaCl Data i godzina zgodna z czasem trwania egzaminu Podpis: XX YY 

Egzamin zawodowy kwalifikacja med14 2025 czerwiec praktyczny- karta oceny

 Zadanie egzaminacyjne 

Zapoznaj się z informacjami o pacjencie, przygotuj zestaw do wykonania pomiaru poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru (nie wykonuj tego zabiegu). Gotowość do przygotowania zestawu zgłoś Przewodniczącemu Zespołu Nadzorującego przez podniesienie ręki i po uzyskaniu jego zgody przystąp do kompletowania zestawu. Przygotowany zestaw umieść na tacy lub stoliku zabiegowym oraz zgłoś Przewodniczącemu ZN przez ponowne podniesienie ręki gotowość do jego oceny. Po zakończeniu oceny przygotowanego zestawu przez Egzaminatora zbędne materiały, przybory, środki i sprzęt odnieś do magazynu. Pacjentowi leżącemu w łóżku wykonaj kolejno (nie markuj wykonania!):

 − zmianę opatrunku na ranie pooperacyjnej po usunięciu pęcherzyka żółciowego z użyciem fizjologicznego roztworu chlorku sodu (0,9 % NaCl), 

− wymianę jednoczęściowego worka stomijnego. 

Traktuj fantom jak pacjenta, niezbędne informacje przekazuj cicho, tak, aby nie przeszkadzać innym Zdającym.

 Uwaga. 

Gotowość do wykonania zmiany opatrunku na ranie pooperacyjnej zgłoś Przewodniczącemu ZN przez podniesienie ręki i po uzyskaniu jego zgody przystąp do wykonania zadania. Wszystkie czynności na fantomie wykonaj w czasie nie dłuższym niż 40 minut. Po upływie tego czasu Przewodniczący ZN, słowami czas minął, poinformuje Cię o zakończeniu procesu oceny przez Egzaminatora. 

Zadanie wykonaj zgodnie z zasadami i procedurami, uwzględniając przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomię pracy. Materiały, przybory, środki i sprzęt niezbędne do wykonania zadania znajdują się w magazynie i na stanowisku egzaminacyjnym.

 Po wykonaniu zadania uporządkuj stanowisko pracy. 

Sporządź w arkuszu egzaminacyjnym następującą dokumentację: 

• pomiar poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru, 

• indywidualną kartę czynności higienicznych, pielęgnacyjnych i zabiegów medycznych.

 Daty i godziny wpisz zgodnie ze stanem faktycznym w dniu egzaminu.

 Na potrzeby egzaminu w miejscach, w których trzeba wpisać imię i nazwisko osoby wykonującej zabiegi (opiekuna medycznego) wpisz XX YY. Po zakończeniu pracy arkusz egzaminacyjny pozostaw na indywidualnym stanowisku do pisania. 

Informacje o pacjencie

Na oddziale chirurgicznym przebywa pan Włodzimierz Nowomiejski, PESEL 57121137708, który od 5 lat ma wyłonioną kolostomię. Trzy dni temu przebył operację usunięcia pęcherzyka żółciowego metodą klasyczną. Rana pooperacyjna goi się prawidłowo. Większość czasu pacjent spędza w łóżku. Z powodu dużego osłabienia i znacznej wady wzroku wymaga pomocy przy wykonywaniu czynności samoobsługowych. Lekarz zlecił jednorazowy pomiar glukozy we krwi włośniczkowej.

 * dane pacjenta i informacje o nim są fikcyjne i zostały przygotowane na potrzeby egzaminu

 Czas przeznaczony na wykonanie zadania wynosi 120 minut. Ocenie podlegać będą 3 rezultaty: 

− zestaw do wykonania pomiaru poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru,

 − pomiar poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru,

 − indywidualna karta czynności higienicznych, pielęgnacyjnych i zabiegów medycznych 

oraz przebieg zmiany opatrunku na ranie pooperacyjnej po usunięciu pęcherzyka żółciowego z użyciem fizjologicznego roztworu chlorku sodu (0,9 % NaCl), 

a następnie wymiany jednoczęściowego worka stomijnego pacjentowi leżącemu w łóżku.

Pomiar poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru (czynności opiekuna medycznego dotyczące pacjenta, sprzętu oraz przebiegu wykonania zabiegu) 

A. Czynności dotyczące przygotowania opiekuna medycznego przed wykonaniem nakłucia palca u pacjenta (należy zapisać co najmniej 6 czynności): ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. 

B. Czynności opiekuna medycznego dotyczące przygotowania pacjenta do pobrania krwi włośniczkowej (należy zapisać co najmniej 5 czynności): ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. 

 C. Czynności opiekuna medycznego podczas wykonywania badania z uwzględnieniem informacji o używanym sprzęcie (należy zapisać co najmniej 5 czynności): ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. 

D. Czynności opiekuna medycznego po wykonaniu badania (należy zapisać co najmniej 5 czynności): ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. ……………………………………………………………………………………………………………………..…….. 

Zasady oceniania 

Rezultat 1: Zestaw do wykonania pomiaru poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru Należy ocenić bezpośrednio po podniesieniu ręki przez Zdającego. 

Na tacy lub stoliku zabiegowym znajdują się:

 1 glukometr 

2 pudełko na paski do glukometru 

3 nakłuwacz jednorazowy 

4 pojemnik twardościenny

 5 jałowe gaziki, rozmiar dowolny, co najmniej 2 szt.

 6 miska nerkowata jednorazowa 

7 rękawiczki jednorazowe 

Rezultat 2: 

Pomiar poziomu glukozy we krwi włośniczkowej przy użyciu glukometru 

Zapisane (niekoniecznie w identycznym brzmieniu, pod warunkiem poprawności merytorycznej): 

1 A. Czynności dotyczące przygotowania opiekuna medycznego przed wykonaniem nakłucia palca u pacjenta: 

- sprawdzenie zlecenia lekarskiego 

- przedstawienie się

 - sprawdzenie tożsamości pacjenta 

- poproszenie/uzyskanie zgody na wykonanie pomiaru glikemii

 - przygotowanie zestawu do wykonania zabiegu 

- sprawdzenie terminu ważności pasków 

- kalibracja glukometru

 - higieniczne umycie i/lub dezynfekcja rąk 

- założenie rękawic jednorazowych

 Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisanych jest co najmniej 5 czynności

B. Czynności opiekuna medycznego dotyczące przygotowania pacjenta do pobrania krwi włośniczkowej:

 - poinformowanie o zamiarze wykonania pomiaru glikemii

 - poinformowanie o przebiegu/celu wykonania zabiegu 

- poproszenie pacjenta o umycie rąk ciepłą wodą/umycie rąk pacjenta ciepłą wodą 

- poproszenie pacjenta o dokładne osuszenie rąk/dokładne osuszenie rąk pacjentowi 

- przetarcie opuszki palca pacjenta środkiem niealkoholowym 

- wybranie miejsca nakłucia/bocznej części opuszki palca 

- masowanie palca od nasady w kierunku opuszki 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 4 czynności

C. Czynności opiekuna medycznego podczas wykonywania badania z uwzględnieniem informacji o używanym sprzęcie:

 - przygotowanie/dopasowanie/ustawienie głębokości nakłuwacza/lancetu

 - wyjęcie paska testowego z opakowania 

- zamknięcie opakowania z paskami 

- włożenie paska testowego do glukometru 

- odczekanie na pojawienie się ikonki kropli krwi na wyświetlaczu glukometru 

- uprzedzenie pacjenta o nakłuciu

 - nakłucie nakłuwaczem/lancetem bocznej opuszki palca

 - wyrzucenie nakłuwacza/lancetu do pojemnika na odpady medyczne ostre/pojemnika twardościennego, 

- poczekanie na pojawienie się kropli krwi w miejscu nakłucia/niewyciskanie krwi z opuszki palca

 - przyłożenie paska testowego do kropli krwi

 - przyłożenie jałowego gazika na miejsce nakłucia/uciśnięcie jałowym gazikiem miejsce nakłucia

 - odczytanie wyniku badania na glukometrze 

Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 4 czynności

D. Czynności opiekuna medycznego po wykonaniu badania: 

- usunięcie paska z glukometru 

- wyrzucenie paska testowego do pojemnika na odpady medyczne ostre/pojemnika twardościennego, 

- zdjęcie rękawic jednorazowych

 - zdezynfekowanie rąk

 - uporządkowanie zestawu 

- udokumentowanie zabiegu/wykonania pomiaru poziomu glukozy we krwi

 Kryterium należy uznać za spełnione, jeżeli zapisane są co najmniej 4 czynności

Rezultat 3: Indywidualna karta czynności higienicznych, pielęgnacyjnych i zabiegów medycznych

 Zapisane: 1 Imię i nazwisko: Włodzimierz Nowomiejski 

PESEL: 57121137708 

Oddział/placówka: chirurgiczny/oddział chirurgiczny/oddział chirurgii/chirurgia 

2 Czynności higieniczne, pielęgnacyjne i zabiegi medyczne 

Rodzaj zabiegu, czynności: wymiana jednoczęściowego worka stomijnego/wymiana worka stomijnego 

Data wykonania i godzina wykonania zgodne z datą i czasem trwania egzaminu, Podpis XX YY 

3 Czynności higieniczne, pielęgnacyjne i zabiegi medyczne 

Rodzaj zabiegu, czynności: zmiana opatrunku na ranie pooperacyjnej po usunięciu pęcherzyka żółciowego/zmiana opatrunku na ranie pooperacyjnej/zmiana opatrunku na ranie

 Data wykonania i godzina wykonania zgodne z datą i czasem trwania egzaminu, Podpis XX YY

Hipotonia

Zbyt Niskie Ciśnienie Krwi (Hipotonia) i Jego Konsekwencje dla Mózgu

Niskie ciśnienie krwi, znane jako hipotonia, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zwłaszcza jeśli powoduje niewystarczający przepływ krwi do mózgu. Dowiedz się, jakie są skutki i jak sobie z nimi radzić!

Ostre Skutki Niskiego Ciśnienia Krwi

Przy spadku ciśnienia poniżej 60 mmHg mózg może nie otrzymywać wystarczającej ilości tlenu i glukozy. Może to prowadzić do:

-Omdleń i zawrotów głowy – szczególnie przy nagłym wstawaniu (hipotensja ortostatyczna).

-Splątania i problemów z koncentracją.

-Przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA).

Przewlekłe Skutki Niskiego Ciśnienia

Długotrwała hipotonia może prowadzić do:

-Zaniku istoty białej i demencji naczyniowej – przewlekła hipoperfuzja uszkadza drobne naczynia mózgowe.

-Osłabienia funkcji poznawczych – trudności z koncentracją, pogorszenie pamięci, wolniejsze myślenie.

-Ryzyka choroby Alzheimera – niektóre badania sugerują związek z odkładaniem beta-amyloidu.

Kto Powinien Szczególnie Uważać?

-Osoby starsze – większe ryzyko omdleń, urazów głowy i udaru.

-Pacjenci z chorobami serca – niewydolność serca lub arytmie mogą pogłębiać problem.

-Osoby stosujące leki obniżające ciśnienie – zwłaszcza gdy dawka jest zbyt wysoka.

Kiedy Ciśnienie Jest Już Niebezpieczne?

Jeśli odczuwasz objawy takie jak zawroty głowy, omdlenia, splątanie, zimne poty czy szumy uszne, ciśnienie może być zbyt niskie. Dla niektórych osób ciśnienie 90/60 mmHg jest normalne, ale dla innych, zwłaszcza starszych, może to być niebezpieczne.

Dlaczego Dochodzi do Problemów?

Efekt Baylissa, czyli mechanizm autoregulacji naczyń, pozwala naczyniom krwionośnym dostosowywać się do zmian ciśnienia. Gdy ten mechanizm zawodzi, mogą wystąpić:

-Niedotlenienie mózgu przy bardzo niskim ciśnieniu.

-Przeciążenie mózgu przy bardzo wysokim ciśnieniu, prowadzące do obrzęku czy udaru krwotocznego.

Jak Zmienia się Autoregulacja u Osób Starszych?

-Sztywność naczyń krwionośnych – naczynia stają się mniej elastyczne.

-Opóźniona reakcja autoregulacji – mózg wolniej dostosowuje przepływ krwi.

-Zmniejszona rezerwa naczyniowa – zwiększa ryzyko niedokrwienia.

Jak Sobie Radzić?

-Kontroluj ciśnienie krwi regularnie.

-Zapobiegaj, nie lecz – dbaj o zdrowy styl życia i regularne badania.

Zadbaj o swoje zdrowie i bądź świadomy ryzyka związanego z niskim ciśnieniem krwi. Regularne monitorowanie i odpowiednia profilaktyka mogą znacznie zmniejszyć ryzyko powikłań!

Odbijanie powietrza

 Odbijanie pokarmu, znane również jako refluks żołądkowo-przełykowy, to problem, z którym boryka się wiele osób. Może być ono nieprzyjemne, a czasami wręcz bolesne, wpływając negatywnie na jakość życia. W tym poście  przyjrzymy się, jak sobie radzić z tym zjawiskiem, jakie są jego przyczyny i jakie rozwiązania mogą przynieść ulgę.

Na początek warto zrozumieć, czym dokładnie jest odbijanie pokarmu. Proces ten występuje, gdy kwas żołądkowy cofa się do przełyku, powodując pieczenie i dyskomfort. Często towarzyszy temu uczucie niestrawności oraz kwaśny posmak w ustach. Przyczyną refluksu może być niewłaściwa dieta, stres, a także niektóre nawyki życiowe, takie jak palenie papierosów czy nadmierne spożycie alkoholu.

Jednym z kluczowych kroków w radzeniu sobie z odbijaniem pokarmu jest zmiana diety. Warto unikać potraw tłustych, smażonych i pikantnych, które mogą nasilać objawy refluksu. Zamiast tego lepiej postawić na lekkostrawne posiłki, bogate w warzywa, chude białko i pełnoziarniste produkty. Na przykład, zamiast smażonego kurczaka, można wybrać pieczonego lub gotowanego na parze. Unikajmy również spożywania dużych posiłków tuż przed snem, gdyż może to prowadzić do nocnych epizodów refluksu.

Kolejnym ważnym aspektem jest kontrola masy ciała. Nadwaga i otyłość mogą zwiększać ciśnienie na żołądek, co sprzyja cofaniu się kwasu do przełyku. Dlatego warto dążyć do utrzymania zdrowej wagi poprzez regularną aktywność fizyczną i zrównoważoną dietę. Nawet niewielka utrata masy ciała może przynieść znaczną poprawę w zakresie objawów refluksu.

Pozycja ciała również odgrywa istotną rolę w zapobieganiu odbijaniu pokarmu. Starajmy się unikać leżenia bezpośrednio po posiłku, a podczas snu warto podnieść wezgłowie łóżka o kilka centymetrów. Dzięki temu grawitacja pomoże utrzymać kwas żołądkowy w odpowiednim miejscu. Przykładem może być użycie dodatkowej poduszki lub specjalnego klinu pod materac.

Stres jest kolejnym czynnikiem, który może nasilać objawy refluksu. Warto zatem zadbać o techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy głębokie oddychanie. Regularne praktykowanie takich metod może pomóc w redukcji stresu i poprawie ogólnego samopoczucia. Wyobraźmy sobie sytuację, w której po ciężkim dniu pracy znajdujemy chwilę na relaks przy spokojnej muzyce lub krótkiej sesji medytacyjnej. Takie działania mogą przynieść ulgę zarówno dla umysłu, jak i ciała.

Nie można zapominać o unikaniu używek. Palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu mogą osłabiać dolny zwieracz przełyku, co zwiększa ryzyko wystąpienia refluksu. Rezygnacja z tych nawyków może znacząco poprawić nasze zdrowie i zmniejszyć częstotliwość występowania objawów. Na przykład, zamiast wieczornego drinka, warto sięgnąć po szklankę wody z cytryną lub herbatę ziołową.

W niektórych przypadkach, mimo zmiany stylu życia, objawy odbijania pokarmu mogą się utrzymywać. Wówczas pomocne mogą okazać się leki dostępne bez recepty, takie jak antykwasy czy inhibitory pompy protonowej. Zawsze jednak warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek terapii farmakologicznej, aby upewnić się, że jest ona odpowiednia dla naszego przypadku.

Refluks

 Refluks żołądkowo-przełykowy, znany także jako GERD, to dolegliwość, która dotyka wielu ludzi na całym świecie. Chociaż może wydawać się uciążliwa, istnieje wiele strategii, które mogą pomóc w jej zarządzaniu. Jednym z kluczowych elementów radzenia sobie z refluksem jest zrozumienie, jakie pokarmy mogą nasilać objawy i jak ich unikać.

Pierwszym krokiem w radzeniu sobie z refluksem jest identyfikacja pokarmów, które mogą wywoływać objawy. Najczęściej wymieniane to pokarmy tłuste i smażone, które mogą osłabić dolny zwieracz przełyku, co prowadzi do cofania się kwasu żołądkowego. Przykładowo, tłuste potrawy, takie jak frytki czy hamburgery, mogą być trudne do strawienia, powodując, że żołądek produkuje więcej kwasu. Unikanie takich pokarmów, zwłaszcza w dużych ilościach, może znacząco złagodzić objawy refluksu.

Kolejnym ważnym aspektem jest unikanie pikantnych potraw. Chociaż dla wielu osób dania z dodatkiem ostrych przypraw są wyjątkowo smaczne, mogą one podrażniać błonę śluzową przełyku, co prowadzi do nasilenia objawów refluksu. Na przykład, chili czy ostre sosy mogą być trudne do strawienia i prowadzić do uczucia pieczenia w klatce piersiowej. Osoby cierpiące na refluks powinny więc rozważyć ograniczenie spożycia takich potraw lub zastąpienie ich łagodniejszymi wersjami.

Napoje gazowane i kofeinowe również mogą być problematyczne. Gazowane napoje, takie jak cola, mogą zwiększać ciśnienie w żołądku, co prowadzi do cofania się treści żołądkowej do przełyku. Z kolei kawa, mimo że jest ulubionym napojem wielu osób, może zwiększać produkcję kwasu żołądkowego. Dla osób z refluksem zaleca się zatem ograniczenie spożycia tych napojów na rzecz wody czy herbat ziołowych, które są łagodniejsze dla żołądka.

Nie można zapomnieć o wpływie cytrusów i soków cytrusowych na objawy refluksu. Pomarańcze, cytryny czy grejpfruty są naturalnie kwaśne, co może prowadzić do podrażnienia przełyku. Spożywanie tych owoców w dużych ilościach lub picie soków z nich może nasilać objawy refluksu. Osoby z refluksem powinny więc spożywać te owoce z umiarem lub wybierać mniej kwaśne alternatywy, takie jak banany czy melony, które są łagodniejsze dla układu pokarmowego.

Czekolada, chociaż dla wielu jest ulubionym przysmakiem, również może być problematyczna. Zawiera ona teobrominę, substancję, która może osłabiać dolny zwieracz przełyku, co sprzyja refluksowi. Z tego powodu warto ograniczyć spożycie czekolady, zwłaszcza przed snem, kiedy objawy refluksu mogą być bardziej nasilone.

Nieodpowiednie nawyki żywieniowe, takie jak jedzenie dużych posiłków przed snem, mogą również przyczyniać się do refluksu. Kiedy jemy duże posiłki, żołądek musi pracować intensywniej, co może prowadzić do zwiększonego ciśnienia i cofania się kwasu. Zaleca się spożywanie mniejszych posiłków i unikanie jedzenia na kilka godzin przed snem, aby dać żołądkowi czas na strawienie pokarmu.

Warto również zwrócić uwagę na sposób jedzenia. Spożywanie posiłków w pośpiechu, bez dokładnego przeżuwania, może prowadzić do połykania powietrza, co zwiększa ciśnienie w żołądku. Staraj się jeść powoli i dokładnie przeżuwać każdy kęs, co może pomóc w zmniejszeniu objawów refluksu.

Nie można również zapominać o znaczeniu stylu życia w zarządzaniu refluksem. Redukcja stresu, regularna aktywność fizyczna i utrzymanie zdrowej masy ciała mogą znacząco wpłynąć na zmniejszenie objawów. Stres może prowadzić do zwiększenia produkcji kwasu żołądkowego, dlatego techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja, mogą być pomocne.

Na koniec, warto wspomnieć o znaczeniu konsultacji z lekarzem lub dietetykiem, którzy mogą pomóc w opracowaniu planu żywieniowego dostosowanego do indywidualnych potrzeb. Każdy organizm jest inny i to, co działa dla jednej osoby, niekoniecznie będzie skuteczne dla innej. Dlatego indywidualne podejście jest kluczem do skutecznego radzenia sobie z refluksem.

Zgaga

 

Zgaga, czyli uczucie palenia lub pieczenia za mostkiem, promieniujące z nadbrzusza ku górze, aż do szyi, a niekiedy również do pleców, barków, karku i szczęk. Występuje wskutek podrażnienia błony śluzowej przełyku treścią żołądkową .

Przyczyny zgagi:

• nadmierne przepełnienie żołądka
• niewystarczająca ilość soku żołądkowego
• przepuklina rozworu przełykowego
• choroba wrzodowa żołądka
• resekcja żołądka
• cukrzyca
• choroby dróg żółciowych
• ciąża- sprzyjają jej zarówno zmiany hormonalne w organizmie kobiety, jak i wzrost ciśnienia w jamie brzusznej wywołany powiększaniem się macicy
• otyłość
• palenie tytoniu
• leki przyjmowane na pusty żołądek ,np.Ibuprofen
• alkohol
• ostre przyprawy
• zaburzenia wydzielania śliny
• zaburzenia psychonerwicowe.

 

Należy pamiętać, że prawdopodobieństwo pojawienia się tej dolegliwości zwiększa wiele popularnych leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, astmy oskrzelowej, jak również doustne środki antykoncepcyjne.

Kiedy dokucza?

Zgaga nasila się zwykle po:

• zgięciu tułowia do przodu (np. podczas wiązania sznurówek, podnoszenia przedmiotów z podłogi)
• w trakcie parcia
• w pozycji leżącej-dlatego wiele osób dostrzega problem dopiero po położeniu się do łóżka, zwłaszcza po obfitej, późnej kolacji.

 

Zgagę wywołują lub nasilają niektóre napoje i składniki pokarmowe, jak:

• tłuszcze,
• czekolada,
• mięta pieprzowa,
• kawa,
• alkohol,
• chorzy źle znoszą surowe potrawy o dużej zawartości błonnika i owoce drobnopestkowe.

Leczenie i profilaktyka

• u osób z nadwagą i otyłością zaleca się zmniejszyć masę ciała
• nie powinno się wykonywać pracy w pozycji zgiętej
• nie powinno się nosić zbyt obcisłej odzieży,pasków w talii
• wezgłowie łóżka powinno być uniesione ok. 15 cm, aby ułatwić oczyszczanie przełyku z kwasu w nocy:należy leżeć na lewym boku
• należy rzucić palenie papierosów
• zmienić nawyki żywieniowe - zmniejszyć kaloryczność i objętość posiłków
• pić należy między posiłkami
• przed posiłkiem należy wypić napar z dziurawca lub szklankę przegotowanej wody
• zaleca się spożywać pokarmy bogatobiałkowe
• posiłki należy spożywać najpóźniej 2-3 godziny przed snem
• niekorzystne jest przyjmowanie pozycji leżącej bezpośrednio po posiłku
• w miarę możliwości należy unikać leków zaburzających motorykę przełyku i żołądka
• po jedzeniu unikać ciężkiej pracy ,schylania się ,gimnastyki
• stosować leki zobojętniające kwaśną treść żołądkową(Manti,Rennie, Ranigast). Środki te przynoszą szybką ulgę , ale mają wady. Po pierwsze, wykazują działania niepożądane, które ujawniają się zwłaszcza podczas ich stosowania w dużych dawkach i przez długi czas, szczególnie u chorych na nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, wątroby czy nerek. Preparaty zawierające magnez mogą powodować biegunkę, glin - zaparcia, a wodorowęglan sodu - wzrost ciśnienia tętniczego i wzdęcia.

Dieta

Ograniczyć spożywanie :

• produktów zbożowych
• napojów gazowanych ( rozdymają żołądek )
• soków cytrusowych i pomidorowych( zwiększają kwaśność żołądka )
• słodyczy w tym czekolady( osłabia zwieracz przełyku )
• kawy ,alkoholu i nikotyny (zwiększają wydzielanie kwasu)
• mięty (mięta neutralizuje kwaśne środowisko w przełyku ,ale zwiększa wydzielanie śliny i osłabia zwieracz przełyku )
• mocnej herbaty
• cebuli (rozluźnia zwieracz przełyku )
• mleka (zmywa kwas z przełyku do żołądka ,ale stymuluje żołądek do zwiększenia produkcji kwasu solnego )
• tłuszcze używać w stanie płynnym
• unikać smażonych mięs, potraw tłustych, pikantnych .