Potrzeby człowieka.Hierarchia potrzeb wg Abrahama Maslowa

Potrzeba psychiczna, motywacja to stan osoby doznającej poczucie niespełnienia (napięcie motywacyjne), czyli frustrację potrzeb, działający jako czynnik motywujący, skłaniający zatem jednostkę do aktywności, które mogą tę potrzebę zaspokoić.
Inaczej - odczuwalny brak czegoś, który powoduje, że podejmuje się działania zmierzające do zapełnienia tego braku. Z potrzebami wiąże się pozytywna lub negatywna charakterystyka afektywna . Niezaspokojenie potrzeb niższego rzędu powoduje niemożność zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu.
Pojęcie potrzeba jest wyrażeniem mylnie używanym zamiennie z pojęciami popęd bądź instynkt .
Potrzeby ludzkie to przejaw zależności człowieka od otoczenia. Część z nich ma charakter obiektywny - jak potrzeba pożywienia. Potrzeby obiektywne pociągają za sobą kształtowanie się potrzeb subiektywnych - skomplikowanego systemu zmian, jakie zachodzą w człowieku w sytuacji, gdy jego potrzeby obiektywne nie są zaspokojone. Brak zaspokojenia potrzeby wprowadza jednostkę w stan napięcia psychicznego, stanowiącego często motyw do działania w kierunku zaspokojenia potrzeby.
Potrzeby biologiczne są związane ze strukturą organizmu ludzkiego; ich zaspokojenie jest niezbędne do utrzymania organizmu przy życiu. Potrzeby społeczne odzwierciedlają fakt zależności człowieka od innych ludzi - potrzeba miłości, uznania, przynależności do grupy. Potrzeby kulturalne są wyrazem zależności człowieka od wytworów kultury materialnej (potrzeba mieszkania, lodówki, samochodu) a także wytworów kultury duchowej (potrzeba książki, filmu, sztuki teatralnej). Potrzeby instrumentalne są związane z realizacją określonych celów czy wykonywaniem pewnych zadań (potrzeba młotka do wbicia gwoździa); znikają w momencie osiągnięcia celu.

Nasilenie potrzeb i sposób ich zaspokajania różni się u poszczególnych osób oraz może się zmieniać z wiekiem. Potrzeby wyższego rzędu pojawiają się stopniowo wraz z rozwojem człowieka. Indywidualizacji podlega również sama hierarchia potrzeb. Człowiek może zrezygnować z zaspokojenia potrzeby dominacji, jeżeli zgodnie z jego przekonaniami wywyższanie się ponad innych jest nieetyczne. Hierarchia potrzeb może być uzależniona także od typu osobowości. Ludzie o temperamencie choleryka będą mieli szczególnie rozbudowaną potrzebę dominacji, która zrekompensuje im niezaspokojenie potrzeby samorealizacji. Dla melancholika o dużej sile przeżyć emocjonalnych ważniejsze od prestiżu będą potrzeby estetyczne .

Klasyfikacja potrzeb wg Abrahama Maslowa
Postawił on hipotezę, że człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb, zaś potrzeby te tworzą logiczną hierarchię .

 
Potrzeby fizjologiczne :
 

• potrzeba jedzenia i pragnienia,

 

• potrzeba odpoczynku ,snu,

 

• potrzeba przyjemnych doznań zmysłowych ,

 

• potrzeba seksualna,

 

• potrzeba przedłużenia gatunku .

 

Potrzeby bezpieczeństwa wyrażają się unikaniem tego, co może przynieść śmierć lub cierpienie :

• potrzeba zależności,

• potrzeba opieki i oparcia,

• potrzeba braku lęku,

• potrzeba ładu,

• potrzeba dachu nad głową,

• potrzeba ochrony przed krzywdą fizyczną i emocjonalną,

• potrzeba dbania o zdrowie.

 

Potrzeby afiliacji (przynależności i miłości, akceptacji, afirmacji); ich zaspokojenie rzutuje na sposób widzenia świata, występują w dążeniach przezwyciężenia osamotnienia, alienacji :
 

• potrzeba miłości,

• potrzeba akceptacji ze strony innych osób,

• potrzeba przyjaźni,

• potrzeba porozumiewania się.

 

Potrzeby szacunku i uznania :
 

• potrzeba potęgi,

• potrzeba wyczynu,

• potrzeba wolności,

• potrzeba respektu i uznania innych,

• potrzeba dobrego statusu społecznego,

• potrzeba sławy,

• potrzeba dominacji,

• potrzeba niezależności,

• potrzeba szacunku dla samego siebie,

• potrzeba szacunku ze strony innych.

 

Potrzeby samorealizacji
znajdują się na samym szczycie hierarchii. Nie można jej zaspokoić. Człowiek wyznacza cele,ale najważniejsze jest nie osiągnięcie ich, a samo dążenie:

• potrzeba rozwoju osobistego,

• potrzeba odnoszenia sukcesów,

• potrzeba awansu w pracy,

• dążenie do rozwoju możliwości,

• dążenie do realizacji celu.

Oprócz wymienionych pięciu potrzeb, Maslow wyróżnił również tzw. potrzeby dodatkowe. Przez potrzeby dodatkowe należy rozumieć takie, które mogą ujawniać się tylko u niektórych ludzi. Dla przykładu mogą to być potrzeby wiedzy, czy też potrzeby estetyczne. Zdaniem Maslowa trudno jest o nich cokolwiek powiedzieć, gdyż nie zostały jeszcze dogłębnie poznane, ale można próbować wiązać je z potrzebami samorealizacji.
Maslow zwrócił uwagę na dwie interesujące sprawy w związku z tymi potrzebami. Po pierwsze, jeśli jest zagrożona jedna z silniejszych potrzeb, podrywamy się by jej bronić. Np. nie martwimy się o swoja pozycję, jeśli głodujemy. Po drugie, zaspokojona potrzeba przestaje działać motywacyjnie. Gdy pewien obszar potrzeb ulega zaspokojeniu dana osoba zaczyna uświadamiać sobie występowanie innego zbioru potrzeb. Te z kolei zaczynają ją motywować.
 
Muszą być zaspokojone przede wszystkim potrzeby niższego rzędu, aby było możliwe zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu.

Maslow uważał, że niemożliwe jest pełne zaspokojenie wszystkich potrzeb przez człowieka, gdyż jego rozwój jest nieograniczony.

 

poziom	potrzeby	cechy sytuacji odpowiadające potrzebom
1. samorealizacji	- rozwijania swojego potencjału, zdolności, talentów, zainteresowań -cel w życiu	- osiągnięcia - możliwości rozwoju zainteresowań - akceptacja dla kreatywności - dostrzeganie zintegrowanych celowych działań - wiara w siebie zajmowanie stanowiska w różnych sprawach
2. uznania i szacunku	- uznanie we własnych oczach i oczach innych - potrzeba prestiżu, znaczenia, - potrzeba niezależności	- samodzielność myślenia i działania, - sprawiedliwość w postępowaniu
3. przynależności i miłości	- uzyskiwania aprobaty, akceptacji, miłości, przyjaźni - potrzeba tożsamości	Zwiększa poczucie własnej wartości - przyjazne otoczenie - pozytywny klimat emocjonalny - poczucie więzi /od najbliższych ludzi/
4. bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego	- stabilizacji - stałości - bezpieczeństwa	- zagrożenie zdrowia ze strony choroby -lęk w ciemności -lęk przed nieznanym
5. fizjologiczna /BIOLOGICZNA/	- pożywienia, -snu, -oddychania, - wypoczynku, -ruchu, - ciszy, -wydalania, -nie doznawania bólu